Kenmerken en beperkingen van
een atlas
Zutphen is dus een rivierstad in een land
schap dat eeuwenlang aan grote veranderin
gen was blootgesteld. Tot de dichting van de
Baakse overlaat, ver in de twintigste eeuw,
heeft Zutphen enorme problemen met de wa
terhuishouding ondervonden. Eerst na die
dichting is grootschalige stadsuitbreiding op
de voorheen drassige gronden in het zuiden
mogelijk geworden. Het verhaal dat dit boek
vertelt, gaat daarom allereerst over de fysieke
ligging en de gebouwde ruimte van de stad.
Dank zij de enorme vooruitgang van onze ar
cheologische kennis sinds enkele decennia zit
daar overigens een totaal nieuw verhaal in.
De samenleving van Zutphen en omgeving
wordt op die fysieke ruimte betrokken, voor
zover dit voor een goed inzicht in de ontwik
keling van de verhouding tussen stad, stads-
aanleg, stedenbouw en landschap nodig is.
Een complete geschiedenis van de stads
bevolking zelf moet de lezer echter in andere
publicaties zoeken, bijvoorbeeld in de Geschie
denis van Zutphen uit 1989 en in historische
syntheses van andere auteurs. Atlas en
geschiedenis moeten dus als twee elkaar aan
vullende werken worden gezien: de atlas geeft
een aanschouwelijk beeld van die ontwikke
lingen die in het geschiedenisboek verhalend
werden samengevat of gesuggereerd. Omge
keerd legt het geschiedenisboek vlees op de
botten uit de atlas. De verklarende tekst en de
aanvullende afbeeldingen bij de kaarten en
plattegronden in de atlas bedoelen een brug
tussen die twee vormen van historische infor
matie te slaan, en ze zijn allebei noodzakelijk.
Kun je een stedenatlas eigenlijk wel inrichten
op basis van kaarten alleen? Die vraag is min
der overbodig dan ze lijkt. Elke stad kunnen
Plattegrond van Zutphen (1649) door Joan Blaeu.
(Stedelijk Museum Zutphen)
^utphen - 2012/1 9
