Nieuwe historische atlas van Zutphen:
waarom en hoe?
Willem Frijhoff
Periode zonder geschiedenis
3
Op 30 oktober 2011 is de nieuwe Historische Atlas van Zutphen verschenen.1 Maar er
was toch al zo'n atlas, zult u zeggen? Het deel Zutfen van de 'Historische Stedenatlas
van Nederland', op folioformaat verscheen nog geen dertig jaar geleden.2 Stadsarchi
varis mevr. M.M. Doornink-Hoogenraad maakte daarin de balans op van de toenmalige
kennis van de ontwikkel ing van Zutphen tot het begin van de negentiende eeuw. Feite
lijk houdt die atlas op bij het kadastrale minuutplan van 1823, en valt het hoofdaccent
heel duidelijk op de late middeleeuwen en de periode onmiddellijk daarna, in overeen
stemming met het idee dat men een generatie terug van de geschiedschrijving over
historische steden had. Het heden vond men nog te vers en te jong voor geschied
schrijving, en in de meeste oude steden was naar de mening van velen sinds de middel
eeuwen en de Gouden Eeuw nauwelij ks meer iets gebeurd.
Sindsdien verscheen het atlasje Vestingstad
Zutphen, van Michel Groothedde en Jeroen
Krijnen (2004, 2e druk 2008).3 Daarin wordt
nieuw verworven kennis handzaam samenge
vat, maar het focust op een van de stedelijke
functies: die van de stads- en landsverdedi
ging, en gaat dan ook pijlsnel door de stads
geschiedenis na de ontmanteling van de
vesting heen. Waarom dus een nieuwe atlas
van de stad? Het antwoord is eenvoudig: het
historisch onderzoek en de geschiedschrij
ving maken telkens weer nieuwe sprongen
vooruit; we kijken nu anders naar zo'n atlas
dan dertig jaar geleden, het publiek ervoor is
veranderd, en geschiedenis houdt niet op bij
een meer of minder ver verleden.
In 1983 had men bij 'geschiedenis van Zut-
phen' een ander beeld voor ogen dan nu. De
stadsgeschiedenis was nog sterk gekoppeld
aan de middeleeuwse bloeiperiode, die van
het autonome hertogdom Gelre en graaf
schap Zutphen, en van de Hanze. De vroeg
moderne tijd tot aan de Bataafse omwente-
Het dorpje Zutphen, Ottawa County, Michigan
(VS). Kort voor het midden van de negentiende
eeuw trokken christelijk-gereformeerden vanwege
hun religieuze overtuiging vanuit Zutphen naar
Michigan. Zij maakten deel uit van een grote groep
Nederlandse landverhuizers, die zich onder aan
voering van dominee Albertus van Raalte rond de
stad Holland bij Grand Rapids vestigde.
ling van 1795 was een spreekwoordelijk stief
kind, en voor de periode daarna bestonden
eigenlijk alleen deelstudies over losse instel
lingen (zoals de Sint-Anthony Broederschap
pen of het Oude en Nieuwe Gasthuis) of
[Christian I
Reformed
Church'
Zutphen - 2012/1
