ft MiSrLe.
CMcoBe,,*.
Dr7~./W
^GcUcrs,
p J\'teüSuJeR
G
II /Vaffiu
j DillrnLrcL
IC Stzlrn I
VooxjP
\\iSxAIJ.
Plattegrond van Zutphen met de vestingwerken en
inundatievelden (eerste helft 17e eeuw). De kaart
geeft een beeld van de nieuwe fortificaties, met
inbegrip van de oude muren, rondelen, bastions en
hoornwerken. De inundatiegebieden staan aan
gegeven als 'leechten'. (collectie Arie de Zeeuw)
we immers op minstens drie manieren bekij
ken, als het ware in drie dimensies. De eerste
is haar fysieke ligging, dat wil zeggen het ver
band tussen de geografische situatie, het
stadsareaal en de bebouwde oppervlakte, en
de verhouding tussen stad en landschap. De
tweede dimensie is het beeld van de stad: het
stadsgezicht en het panorama of silhouet van
de stad (of zoals men in het verleden zei: het
prospect). Het gaat daarbij om de wijze
waarop de stad zich aan de bewoner en be
zoeker toont, maar ook om onze eigen ruim
telijke ervaring van de stad als we erdoorheen
lopen en we ons in haar sfeer onderdompe
len. Het derde gezichtspunt is de ontwikkeling
van de stad in de tijd: die is bijvoorbeeld af
te lezen uit de tijdsverschillen tussen de ele
menten van de bebouwing in het stads- en
straatbeeld, en uit de bouwsporen uit achter
eenvolgende perioden op afzonderlijke ge-
bouwen. Huizen uit verscheidene eeuwen
door elkaar heen, of zelfs een aaneenschake
ling daarvan in hetzelfde gebouw, zoals wel
bewust gedaan is in het nieuwe stadhuis.
Vanuit elk van die drie gezichtspunten wordt
de identiteit van de stad op een andere ma
nier verbeeld, en in onze atlas proberen we
die aan elkaar te koppelen voor zover de for
mule dat toelaat. De fysieke ligging begrijpen
we het best aan de hand van een kaart of een
stadsplattegrond. Het is het instrument bij
uitstek van de bestuurder omdat de platte
grond in beginsel het meest zakelijke, het
minst door verbeeldingskracht aangetaste
middel is om een stad weer te geven. Het
stadsgezicht ontdekken we in afbeeldingen,
prenten, foto's en maquettes, en thans ook in
digitale reconstructies. Elke stad speelt met
haar beeld. Ze gebruikt het stadsgezicht in ge
standaardiseerde vormen om er snel en on
dubbelzinnig haar identiteit mee uit te
drukken. Denken we aan het beeld van de
grachtengordel van Amsterdam of, wat onze
stad betreft, aan het klassieke silhouet van
Zutphen torenstad, al dan niet gezien van over
10 ^utphen - 2012/1
