2
SS
SB
1
verwijzing naar boven, naar God de vader,
waar de wijsheid vandaan komt.
Het tweede opvallende punt in de Zutphen-
se Salvator is de Latijnse tekst in de nimbus:
Ego sum viaveritas et vita. Die tekst komt
zelden voor in combinatie met een Salvator-
voorsteliing en (voor zover bij de auteur be
kend) uitsluitend in de prentkunst.
Op de banier (afb. 4) staat dezelfde tekst als
in de nimbus van het beeld in de Librije.
Prenten speelden in de kunsten altijd een
grote rol en dienden als referentie voor kun
stenaars en opdrachtgevers. Mogelijk is de
ze prent een inspiratiebron geweest. Er is
nog een prent bekend - van de Antwerpse
kunstenaar Joris Hoefnagel (1542 - ca.
1600) - waar een Salvator Mundi onder een
baldakijn staat met de tekst: V/a, Veritas et
VitaLux Mundiuit 1581. Op Duitse pren
ten komt men de tekst ook wel tegen, maar
nooit in een nimbus, zoals in Zutphen. De
beeldtaal van de Zutphense Salvator lijkt
voor zover we weten dus uniek te zijn in de
christelijke iconografie. Dat maakt de vraag
architectonische omlijsting, in de friezen zijn bij- interessant hoe men tot deze beeldtaal en
belse voorstellingen en vogels, dieren en planten uitvoering kwam. Was hier de opdrachtge-
afgebeeld. Houtsnede 18,4 k 14,2 cm, ca. 1480 J
Afb. 4 Christus als Salvator Mundi staand in een
tot 1520, toegeschreven aan de Meester van
Delft. Amsterdam, Rijksmuseum.
ver bepalend of de beeldsnijder?
Willem de beeldsnijder
Van Willem de beeldsnijder is geen biogra-
Het eerste dat opvalt aan de Zutphense Sal- fie bekend. Woonde hij in Zutphen? Waar-
vator in de interpretatie van Wilhelm (en/of schijnlijk wel, in ieder geval was hij een er-
zijn opdrachtgever) is de recht omhoog varen man, want twintig jaar eerder werd
priemende wijsvinger. Veel méér dan een hij ook al genoemd in de rekeningen van de
zegenend gebaar lijkt het een waarschu- kerk. Hij kreeg niet alleen de opdracht voor
wend teken: een vermaning tot opletten en het leveren van de sculpturen in de Librije
luisteren. Zeker is dat het geen deel uit- maar ook voor het houtsnijwerk van de iec-
maakte van het standaardrepertoire van de trijnen en het (in 1945 verloren gegane)
Salvator Mundi. Ais Christus in middel- beeldhouwwerk boven aan de wenteltrap
eeuwse afbeeldingen met één omhoogwij- van de grote toren.5 Waarschijnlijk stond
zende vinger voorkomt, is dat meestal in Wilhelm aan het hoofd van een groter ate-
zijn ro! als leraar tegenover zijn discipelen lier waarin verschillende vaklieden zowel
of bij predikingen of profetieën. Het is een steen als hout bewerkten. In tegenstelling
5 Ter Kuile 1958, p. 217.
ZUTPHEN
m
I
