s (echts uw morgen-; middag- en avond-
In Deventer gaf hij niet alleen college in de
gebed en tracht nu door werkzaamheid wis- en natuurkunde, maar ook in de rede-
te hersteüeu; wat gij bedorven hebt
neerkunde en de eerste beginselen van de
Men zal u een spinnewieC geven en werk bespiegelende wijsbegeerte. Zes jaar bleef
dan zoo vlijtig, aCs gij gebeden hebtJ
Toen sprak ik het exercismus over hem
uit en bad voor hem, terwij t de mannen
hij in Deventer; toen volgde, bij Koninklijk
Besluit van 13 februari 1822 zijn benoeming
tot hoogleraar aan de Leidse universiteit.
Daar ging hij bespiegelende wijsbegeerte en
in het gasthuis hunne hoeden of mutsen 'fraaye letteren' doceren. Wiskunde hoorde
niet meer tot zijn taak en hij stortte zich met
hart en ziel op de wijsbegeerte.
Zijn twee huwelijken
afnamen en de vrouwen eerbiedig de
handen vouwdenBinnen eenige weken
was hij genoegzaam hersteld en kwam
weer getrouw en vftjtüj 6ij mij ter kerke. jamb Nieuwenhu'is is tweemaal getrouwd ge
weest. Uit beide huwelijken kwamen kinde
Zijpaden ren voort. Op 18 september 1800 trouwde hij
Ook in Utrecht bewandelde de predikant in Zutphen met Caroline Wilhelmina Ferdi-
zijpaden van de theologische wetenschap. nandine Domela, afkomstig uit Braunschweig
Daar werd hij benoemd tot lector aan de al- (Brunswijk).1 Zes kinderen werden uit dit hu-
daar gevestigde Fundatie van Renswoude. wel ijk geboren; de meesten stierven heel
Om die baan te kunnen behouden in de jong, één bleef langer in leven: de latere pre-
Franse tijd, was hij verplicht een academi- dikanten hoogleraar van het luthers seminari-
sche graad in de wijsbegeerte te behalen. urn dr. Ferdinand Jacobus Domela Nieuwen-
Dat gebeurde op 28 februari 1811
huis. Caroline Domela overleed op 16 augus-
Uit liefhebberij verzorgde hij in 1813 een tus 1810 in Utrecht op de leeftijd van 33 jaar.
avondcursus over de natuurkunde en voor Op 2 mei 1811 trouwde hij in Utrecht zijn
enkele, voornamelijk Duitse studenten, op tweede echtgenote, Anna Margaretha Elisa-
verzoek, een cursus Geschiedenis der be- beth Clasina van Pesch. Zij zou hem overle-
spiegelende Wijsbegeerte. Toen aan het lllu- ven. Uit dit huwelijk kwamen tien kinderen
stre Athenaeum te Deventer de leerstoel in ter wereld. Van hen waren er in 1857, bij het
de wiskunde en wijsbegeerte openviel, was overlijden van Jacob Nieuwenhuis, nog vijf in
het niet vreemd dat Jacob Nieuwenhuis leven.2
hiervoor gevraagd werd. Hij aanvaardde
zijn nieuwe ambt op 31 oktober 1816 met Gezondheid en levenseinde
een Latijnse redevoering over de verschil- Om terug te komen op de vraag wie Jacob
lende wijze van Wijsgeerig onderzoekver- Nieuwenhuis nu was, het volgende: hij
geleken met den aard en den vooruitgang 'was van een fijn, zeer prikkelbaar
van 's menschen geest.
gestel, en hoogst gevoelig op de longen.'3
1 Carolina Wilhelmina Ferdinandine Domela werd geboren op 18 juni 1 777; ze was een dochter van
de opperzegelbewaarder Johan Pieter Bartholomeusz. Domela; ze overleed in Utrecht op 16 augus
tus 1810.
2 De zonen Coenraad Jacob Nicolaas, Flendrik Bernard, Dionys Christiaan, Adriaan Jacob en de
dochter Anna Jacoba.
3 J.T. Bergman, 'Levensberigt van Jacob Nieuwenhuis', in: Handelingen der jaarlijksche vergadering
van de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde te Leidengehouden den 18 Junij 1857in het
gebouw der Maatschappij tot Nut van 't Algemeen te Leiden (z.p., z.j.) p. 1 74.
ZUTPHEN
