die hem had onderwezen in wis- en natuur
kunde. Deze gaf voortreffelijk onderwijs.
Hij wijdde Jacob in in de werken van Des
cartes en Spinoza.
Jacob zou worden opgeleid tot predikant. In
die tijd - nog vóór de komst van het Luthers
Seminarium in 1816 - moesten aanstaande
predikanten eerst opgeleid worden bij een
(plaatselijke) predikant. Hun studie werd
(verplicht) afgesloten aan een Duitse hoge
school. Zo kwam hij terecht bij ds. Johan
Wilhelm Statius Muller. Deze was in Alk
maar gekomen in 1794, maar vertrok een
jaar later naar Haarlem; de opleiding van
Nieuwenhuis werd daarom in Haarlem
voortgezet en afgerond. Hij kreeg als voor
bereiding op de academische opleiding
'bijzonder en huisselijk onderwijs' van deze
predikant, die hij altijd heeft geroemd en Jacob Nieuwenhuis, ten tijde vati zijn hoogleraar
schap aan de Leidse universiteit, in professorale
toga. Litho (prent) van L. Springer, 1825.
In Amsterdam was in die tijd Johan Christian (foto: Regionaal Archief Alkmaar)
Baum4 predikant, iemand die bekend stond
als rationalist, al zijn er ook bronnen die Zutphen. Het kerkelijk gebruik wil dat een
hem als rechtzinnig bestempelen.5 Hij advi- kandidaat in de theologie vóór hij in een ge
seerde Jacob zich in te laten schrijven aan meente gaat werken als predikant, geordi-
de hogeschool van Tübingen. Daar doceer- neerd6 wordt. Op 11 december 1799 volgde
den bekende rechtzinnige hoogleraren. Twee in Amsterdam zijn inzegening tot predikant
jaar studeerde Nieuwenhuis hier; behalve na een afgelegd peremptoir examen, en kon
theologische colleges kreeg hij ook kerkge- hij de reis naar het oosten gaan maken,
schiedenis en wis- en natuurkunde. Daar
volgde hij ook enige tijd privéles in beide In het najaar van 1799 preekte Nieuwenhuis
laatstgenoemde vakken.
y y sa
geprezen
Naar Zutphen
'op beroep' in Zutphen. Twee ouderlingen,
de heren Springman en Hollerman, haalden
hem op van zijn logeeradres en begeleidden
Tegen het einde van 1798 was hij, 21 jaar hem naar de kerk. Tussen die twee in lo-
jong, bijna klaar voor de kerkelijke dienst. pend, zei Nieuwenhuis:'Ik gelijk wel op een
Op 28 maart 1799 werd hij door het Amster- reizend commies, die zijn staalboek moet
damse Consistorie van het Luthers Kerkge- vertoonen om te zien of er kooplust is.' Hol-
nootschap cum laude bevorderd tot pro- lerman, zelf een reizend vertegen woord i-
ponent, en op 5 november 1799 kreeg hij ger met staalboeken, lachte en zei: 'Dat zal
een beroep van de lutherse gemeente van zich wel schikken, als de lakens goed en de
4 Johan Christian Baum (Oldendorff 1 739) studeerde te Halle en was predikant te Amsterdam van
1783-1806.
5 Loosjes, Geschiedenis der Lutersche Kerk in de Nederlanden (Den Haag 1921p. 198.
6 Geordineerd betekent zo veel als 'gewijd'; een peremptoir examen is een afsluitend examen.
ZUTPHEN
b \«aiï<!iic. !cK«ti»ii> l-l 5V«i1 Ontai
