JACOB RIEMENS
Predikanten zijn voorgangers, maar vooral voorbijgangers. De meeste predikanten van Zut-
phen sinds de Reformatie zijn vergeten, al spreekt een enkele naam nog tot de verbeelding,
zoals die van Baudartius en De Bouma.
In deze twee artikelen* beperk ik mij tot een lutherse predikant van Zutphen: Jacob Nieu-
wenhuis. Wie was hij en in welke tijd leefde en werkte hij?
Jacob Nieuwenhuis1 werd op 26 oktober
1777 in Alkmaar geboren als zoon van Jacob
Severin en Maria Geertruida ScholIVader
Jacob had gevaren, maar voor de kust van
Noord-Holland had hij schipbreuk geleden.
Hij bleef in Holland, hij was koopman. Be
langrijkste wapenfeit was wel dat hij niet
meer terugging naar zijn geboorteland De
nemarken.
Nyegaard werd Nieuwenhuis
In Alkmaar ontmoette hij zijn uit Burtscheid
(in de omgeving van Aken) afkomstige
vrouw. In Nederland werd de Deense fami
lienaam verkeerd uitgesproken. Men maakte
er Nydegaard van en dat zinde hem niet. Zo
kwam Jacob ter wereld als Nieuwenhuis. Een
naam die later óók gewijzigd zou worden.
Zijn grootvader was Niels Pedersen; deze
had een opleiding tot predikant achter de
rug. Nog vóór hij aangesteld kon worden als
dominee trouwde hij. Het druiste in tegen de
kerkelijke wetten van Denemarken, en bete
kende dat hij nergens benoemd kon worden.
Hij moest ander werk zoeken. Hij vond dat
in de handel in specerijen in Kopenhagen.
Niels was geen goede handelaar; het kerke
lijke werk trok hem meer dan de specerijen.
Hij was dan ook blij en opgelucht toen hij
benoemd werd tot adjunct-geestelijke: koster
in Hals (Jutland), Stift Aalburg.
Een stapje verder terug en we komen bij Pe-
der Nyegaard, de overgrootvader van onze
Jacob. Deze was zendeling geweest in Tran-
quebar2 en werd later predikant in Reesen
en Hunslum in het Stift Ripen (Jutland). Pe-
der trouwde met een dochter van Jacob Jer-
sin, de bisschop van het in Noorwegen gele
gen Stift Christiaansand.
Niet in de handel
Vader Jacob wilde niets liever dan dat zijn
zoon ook in de handel zou gaan. Door tus
senkomst van de Alkmaarse lutherse predi
kant De Reus3 gebeurde dat niet. Deze wist
hem over te halen zijn zoon na de lagere
school te laten leren. Zo mocht hij in no
vember 1789 naar de Latijnse school van
Alkmaar, en verliet deze opleiding in 1794
als primus. Intussen had hij ook drie jaar pri-
véles gehad van Govert de Beer, een meester
1 In diverse publicaties is ook sprake van Jacobus.
2 Denemarken had - net als de Nederlanden - in de zeventiende eeuw een soort van VOC. In het oos
ten van India bouwden de Denen Fort Danborg. Het bestaat nog steeds. Meer hierover is te vinden in
een publicatie van Peter Ravn Rasmussen, The Danish East India Company 1616-1669. A brief essay,
chiefly in narrative form.
3 Nicolaas de Reus (1750-1803) was predikant van Middelburg (1776-1 780), van Alkmaar (1 780-1792)
en van Den Haag (1792-1803).
ZUTPHEN
Deel II over Jacob Nieuwenhuis verschijnt in Zutphen 2-2011
Jacob Nieuwenhuis,
Bothers predikant in Zutpken (1)
