opleverden wanneer ze in een grote stad wer- De registers van patentschuldigen zijn het
den uitgeoefend. Hiervoor waren de gemeen- meest interessant. Ze bevatten naam, adres en
tes ingedeeld in zes rangen. Amsterdam en beroep of bedrijf van individuele personen,
Rotterdam waren 1 e rang, Zutphen had rang 4, soms ook gegevens over de grootte van het be-
Lochem rang 6. Dit systeem leidde ertoe dat drijf van een patentschuldige of diens geschatte
het B-tarief maar liefst 144 tariefklassen kende. inkomsten uit het bedrijf. Mede hierop is de
De wetgever schreef precies voor welke beroe- klassenindeling gebaseerd, die eveneens bij el
pen volgens het A-tarief en welke volgens het ke patentplichtige vermeld staat. Verder zijn
B-tarief moesten worden aangeslagen. Een nog vermeld het tarief van de aanslag (A of B)
klompenmaker met één knecht in Lochem (als en het nummer van het uitgegeven patent,
die er al was) betaalde net als zijn collega in
Zuphen 3,75 per jaar voor zijn patent. Maar Nadat de patentnemer de aanslag, het zegel,
voor een zadel- en paardentuigmaker ging dat volledig betaald had, kreeg hij het door de
weer niet op. Zo'n ambachtsman betaalde als burgemeester ondertekende patent uitgereikt,
hij één knecht in dienst had in Zutphen 2,- Deze patentbladen treft men in het algemeen
voor zijn patent, terwijl zijn collega in Lochem niet aan in de gemeentelijke archieven, be-
met een even groot bedrijf voor slechts 1,25 halve als ze toevallig deel uitmaken van be-
werd aangeslagen. De Amsterdamse collega's drijfs- of familiearchieven die er zijn onderge-
betaalden zelfs 4,-. bracht. Zo bevindt zich in het Regionaal Ar
chief Zutphen (RAZ) het familiearchief van
De klassenindeling van het beroep of bedrijf slager A.D. Hamburg. Hierin vinden we ook
van een patentplichtige en daarmee de hoogte
van de aanslag werd bepaald door belasting
ambtenaren, die zetters werden genoemd. De
zetters werden op hun beurt gecontroleerd
door controleurs. De gemeentelijke colleges
van zetters en controleurs vergaderden gere
geld en werden daarbij voorgezeten door de
burgemeester. Bij onenigheid tussen zetters en
controleurs besliste de directeur der directe be
lastingen van het district.
Het patent werd aangevraagd in de woon
plaats. Als iemand zijn beroep elders uitoefen
de, moest vaak ook daar nog apart aangifte
worden gedaan. Dat gold met name voor kra
mers, reizende kooplieden en andere ambu
lante beroepen.
Registers van patentschuldigen
De archieven met betrekking tot de patent
belasting zijn verre van volledig. Van de ge
meente Zutphen zijn behouden gebleven de
registers op uitgegeven patenten en de regis
ters van patentschuldigen over de jaren
1862-1893. In dit laatste jaar werd de pa- Patent voor het belastingjaar 1855/56 van slager A.D.
tentbelasting afgeschaft.
Hamburg te Zutphen. (foto: Regionaal Archief Zutphen)
ZUTPHEN
7
GOED VOOR /'fff VIERENDEEL,!VVRS
r 4
f'OOil MET DIENSTJAAR tÖa7»o
i d« f ti Patenten
cl l*r juahlö bij de Wetten op bet patEfttuegt wordt aau pmi*m j
Z'" /z wviïunda te
vv h«t tegenwoordige P A T K A T af; 'jrven,
SI ouder de v*n k -
J'j: waarvan do navoljesvJo personen de incdetcehfnui;; hebben, te weten
Volgens artike! i der Wet van ar Mei 1819 {StanlbMaA n\. 10 dit patent van geen kracht
v.-juner het aan teuuud mogi siju uitgereikt wegens beroepta of bedrijven, waarvan hem do
uuoefetung doos of tntkrachte van lands Wetten of door den Koning goedgekeurde verordeningen,
hvteij bepaaldelijkhetzij voorwaardolijk is verboden,
ie f) £*%j de u 5 r y*185
Zcjd vna Ze UnmUtektnwg ven den OndcrtcchrZnj van lift hocjJ
fmiênlc. gepatenteerde, of daartoe gorsjSïjd hd van
Itet'jitfg <k-r Prfitiujtligu,'. n
asfluU-1 a%
Tv I rJ„.