De Duitsers hadden de gewoonte bruggen in het
midden te laten springenwaardoor herstel moei
lijk was. Dat gold ook voor de Eefdese spoorbrug
gen. Dat is een van de redenen dat ze hun tech
nische levensduur van honderd jaar niet gehaald
hebben. Aan het rechter landhoofd is te zien dat
er namelijk op die dagen geen bussen rijden.
Het materieel voor deze tramdienst moest uit
Doetinchem komen, zodat er eenmaal per
week ook weer een tramverbinding ontstond
tussen Doetinchem en Zutphen vice versa
(deze lijn was in 1934 al 'verbust'). Tussen
10 januari 1944 tot het einde van de perso-
nentramexploitatie (mogelijk op 3 november
1944) werd er weer dagelijks gereden tussen
Zutphen en Deventer.
Over sommige van deze data bestaat overigens
onzekerheid, want Nieweg en Voerman (zie de
het geschikt was voor de oplegging van drie brug- noten) spreken elkaar hier en daar tegen.
gen. (foto: Het Utrechts Archief)
O
het bezit van scans van vooroorlogse topo
grafische kaarten én een Amerikaanse kaart
van onze omgeving uit 1944.
Naar die kaart kan ik blijven kijken. Zoals ie
dere oudere kaart roept hij nostalgische ge
voelens bij mij op: wat is er allemaal niet
verdwenen? Er lagen nog oude verdedigings
werken rond Zutphen, zoals Fort de Pol, nu
'beter' bekend als vuilstort. Abandoned
dachten de Amerikanen. Dat klopte; al in
1920 was het fort 'geheel opgegeven'. Het tramstation van Corsselgedurende de oor
logsjaren. De tram naar Zutphen wordt getrokken
Over de tramlijn naar Deventer waren ze door locomotief 403, de Terborg, die in 1908 in
minder zeker: probably abandoned. Die on- dienst was gesteld bij de Geldersch-Westfaalsche
zekerheid was begrijpelijk. De GTW (Gel- Stoomtram-Maatschappij. De conducteur draagt
dersche Tramwegen), waarin de ZE in 1934 het lichtgroene zomeruniform. (foto: collectie
was opgegaan, had de stoomtramverbinding Oudheidkundige Vereniging De Elf Marken)
naar Deventer op 9 juli 1940 hervat, nadat
in Zutphen delen van de vernielde IJsselbrug- Eastern Holland
gen die de tramlijn blokkeerden verwijderd Zonder enige twijfel hebben de Amerikanen
waren. Die dienst werd op 4 november van een Nederlandse topografische kaart gebruikt
dat jaar 'grotendeels opgeheven' (volgens als onderlegger voor hun kaart van Eastern
Nieweg), omdat de ZEGO vergunning had Holland. Maar ze hebben hem wel geactuali-
gekregen om het hele traject Zutphen-De- seerd: het Twentekanaal is toegevoegd. Op de
venter met bussen (voorzien van antraciet- Nederlandse topografische kaart 1 50.000
gasgeneratoren) te exploiteren. Daaraan van 1933 - de meest actuele in 1940 - was
kwam een einde op 15 oktober 1941, toen alleen het ontwerptracé van het kanaal ingete-
de ZEGO door de GTW werd overgenomen. kend. Maar de Zutphense nieuwbouw uit de
Van 1 maart 1942 tot en met 9 januari 1944 jaren '30 (zoals de wijk tussen Hoofdgracht,
reed de tram alleen nog maar op zon- en Warnsveldseweg, begraafplaats en Berkel)
feestdagen; op last van de bezetter mochten hebben de Amerikanen over het hoofd gezien.
ZUTPHEN
119
