Pijpaarden beeldje
In een gangetje naar een in de late 18de eeuw
volgestorte kelder aan de Bernhardsteeg werd
een pijpaarden beeldje gevonden. Het beeldje
is los in het slooppuin aangetroffen, en is ver
moedelijk door de sloopactiviteiten uit zijn
oorspronkelijke context geraakt.
Het beeldje is 8,5 cm hoog en is het eerste
complete pijpaarden beeldje uit Zutphen. De
meeste van deze beeldjes die in Zutphen zijn
aangetroffen (47 stuks inmiddels), hebben geen
hoofd meer of zijn nog minder compleet. Het
enige beeldje dat wel nog een hoofd heeft, is
een Christusbeeldje uit de Dieserstraat, waar
van echter de ledematen ontbreken. Ook en
kele losse hoofden zijn wel aangetroffen. Het
in Zaadmarkt 91 gevonden beeldje stelt een
vrouw voor in een vroeg 16de-eeuwse jurk en
een kapje op haar hoofd. Het enige attribuut
dat een aanknopingspunt biedt voor de identi-
*1?
2 cm
Voor- en zijaanzicht van een pijpaarden beeldje
van een vrouw met rozenkranssnoer.
(foto: afd. Archeologie Gemeente Zutphen)
teit is de rozenkrans in haar handen. De rozen
krans is de opvolger van het paternostersnoer.
Bij dit laatste object stond iedere kraal voor het
opzeggen van een Onze Vader (Pater Noster-)
gebed. Vanaf de late 15de eeuw echter worden
deze Onze Vaders steeds meer vervangen door
Wees Gegroetjes (Ave Maria's). Volgens de
middeleeuwse legendes plukte Maria de Ave's
uit de monden van de biddende mensen, en
reeg ze als rozen in een krans om haar nek. In
de loop van de 15de en 16de eeuw ontstaat er
een ware rozenkransdevotie met officiële feest
dagen op 15 september en Passiezondag (Ze
ven Smarten) en 7 oktober (Rozenkransfeest).
De kralen aan het snoer staan voor de smarten
Een van de Deugden
Wat weten we verder over de Mariaver
ering in Zutphen? Maria is de stadspa
trones van zowel de oude stad als van
de Nieuwstad. Ook als we naar de
stadsfeesten kijken, blijkt zij de belang
rijkste plaats in te nemen. Het paro
chiehoofdaltaar van de Sint Waiburgis-
kerk was een Onze Lieve Vrouwealtaar,
en de kerk werd in de middeleeuwen
vaak aangeduid als Onze Lieve Vrou-
wekerk. Sint Walburgis was de kapittel
wijding, en is na de reformatie als
naam van de kerk in zwang gekomen.
Ook de Nieuwstadskerk was oorspron
kelijk gewijd aan Onze Lieve Vrouwe
(zie de gelijknamige straat), en pas se
dert 1816 aan Sint Jan. Het feit dat Ma
ria ongetwijfeld Zutphens belangrijkste
heilige was, vormt nog een extra argu
ment voor de associatie met Maria. Het
is echter waarschijnlijk dat het beeldje
niet Maria zelf voorstelt, maar verwijst
naar cle Mariadevotie, waarbij het
beeldje dus een burger voorstelt die
bidt tót Maria. Met andere woorden:
het beeldje stelt waarschijnlijk een van
de Deugden voor: het Gebed.
ZUTPHEN
v
9
f
V.
L
S.
-
