het eind van de 19de eeuw werd het pand
verbouwd tot Grand Hotel du Soleil. In 1935
werd het een overheidskantoor (belasting,
kadaster, kinderbescherming). Nu wordt het
pand verbouwd tot een luxe appartementen
complex. De vijf werkputten werden op be
dreigde locaties aangelegd. In grote lijnen,
en enigszins vereenvoudigd weergegeven,
kwam het volgende beeld naar voren. Afge
zien van oudere bewoningssporen, begon de
verstedelijking hier in de 12de eeuw. Op de
oudste omgrachting uit de 9de eeuw onder
de Zaadmarkt sloot een 12de-eeuwse gracht
aan van een noordelijke stadsuitbreiding.
Deze gracht werd onder het zuidwestelijke
deel van Zaadmarkt 91 aangetroffen en volg
de het tracé van de Bernhardsteeg (naast
Zaadmarkt 91), Schupstoel, Oude Wand en
Rozengracht. Van de bijbehorende wal werd
in een lange profielsleuf haaks op de Bern
hardsteeg vrijwel niets teruggevonden. De
wal is waarschijnlijk kort na 1200 in zijn ge
heel weer in de gracht teruggeschoven. Dit
hing samen met de stadsrechtverlening in
1191-96 en de daaropvolgende groei van de
stad. Er zijn voorzichtige aanwijzingen voor
tufstenen torens in dit walgedeelte, maar de
te verwachten locaties vielen buiten dit on
derzoek.
Versteningsproces
Na de slechting van de wal en demping van
de gracht werden al snel huispercelen uitge
geven aan de Bernhardsteeg, mogelijk aan
de Zaadmarkt en aan een verdwenen straat
parallel aan de Bernhardsteeg. Uit de dicht
heid van de huisresten (waarvan vooral le
men vloeren werden aangetroffen) blijkt dat
de bebouwing erg dicht was in de snelgroei
ende stad. De huispercelen maten ca. 5 m
breedte en in één geval kon een complete
huislengte worden vastgesteld: 9,4 m. De
verstening zette kort na 1300 in met Bern
hardsteeg 3, dat bouwhistorisch nog veel
resten uit de bouwtijd vertoont. Er zijn geen
aanwijzingen gevonden voor stadsbranden,
Stratigrafie: het onderzoeken van de opbouw van
ophogingen en lemen vloeren van houten huizen
uit de 13de en 14de eeuw tijdens de opgravin
gen op het achterterreinwaar ook het beeldje
gevonden is.
(foto: afd. Archeologie Gemeente Zutphen)
zoals elders in de stad, en het verstenings
proces ter plaatse van Zaadmarkt 91, met in
elk geval acht huizen, nam ruim honderd
jaar in beslag. Zo bestond het oorspronkelij
ke hoekperceel aan de Zaadmarkt-Bernhard-
steeg uit twee houten huispercelen, die in de
loop van de 14de eeuw versteenden, elk met
een eigen kelder. In de late 15de eeuw wer
den beide panden verenigd en verbouwd.
De laat-middeleeuwse zijgevel van Zaad
markt 91 dateert van deze verbouwing. Er
volgden verbouwingen in 1770 en 1815 (tot
koetshuis), en in 1890 werd dit lage hoek
perceel verhoogd en verenigd met de impo
sante geve! uit 1 770 van het hoofdhuis.
ZUTPHEN
