HAN KOOLHOF
Zutphen kent nogal wat gedenktekens die gewijd zijn aan de Tweede Wereldoorlog: opval
lende - zoals het Gideonsmonument bij de Broederenkerk - en onopvallende, zoals de
beide roodkoperen plaquettes op het eerste perron van het station van Zutphen.
Kort na 1945 besloot de directie van de Ne-
derlandsche Spoorwegen tot het aanbrengen
van plaquettes op dienstgebouwen - meestal
stations - die herinneren aan de spoor
wegemployés die tijdens de Tweede Wereld
oorlog om het leven waren gekomen. Er
werd gekozen voor een uniforme uitvoering,
al blijken er desondanks varianten te be
staan. Nadat eerder een ontwerp van Nel
De beide plaquettes op het eerste perronwinter
2007/08 (foto: Jan Frings)
Bakema was afgekeurd ('Ter eere en ter ge
dachtenis van hen die vielen'), viel de keus
op een soberder uitvoering van NS-bouw-
meester H.G.J. Schelling - ook de architect
van het Zutphense station. De platen werden
gemaakt door J.H. Winkelman van de N.V.
Ateliers voor Kunstnijverheid te Amsterdam.
De standaardtekst luidt: 'TER GEDACHTE
NIS AAN HEN DIE VIELEN /1940 - 1945',
met als variant 'AAN DEN GEVALLENE'.
Daaronder staan de namen van de slachtof
fers, respectievelijk het slachtoffer. Om typo-
grafisch-esthetische redenen - neem ik aan:
anders dreigt er een soort van trapje te ont
staan - staat de jaartalregel steeds bovenaan
als er sprake is van één gevallene. Onder
aan de plaquette staat het gevleugelde wiel,
dat lang het symbool van de spoorwegen
was.
Opvallend is dat er in Zutphen twee platen
zijn aangebracht. De bovenste vermeldt
slechts één naam, die van Hendrik van Enck.
Deze plaquette is afkomstig van het station
van Gorssel. Dat station was al op 15 mei
1938 buiten dienst gesteld, maar deson
danks heeft men er een plaquette aange
bracht. Dat gebeurde op 11 juni 1948. Er
gens in de jaren zestig (vóór 1970 in ieder
geval) is het stationnetje ten prooi gevallen
aan de slopershamer, en zal de gedenkplaat
naar Zutphen overgebracht zijn. Net zoiets
gebeurde in Hengelo, waar zich ook de pla
quette van Markelo bevindt (hoewel dat sta
tionsgebouw er nog steeds staat).
12 ZUTPHEN
De herdenkingsplaten ('40-'45)
op het station van Zutphen
