haar man oprichtte en zij zichzelf daarbij
niet liet afbeelden. Maar ook als het de kin
deren of de erfgenamen waren die het initia
tief namen bleef de echtgenote meestal 'bui
ten beeld'. In Zeeland staan de echtparen af
gebeeld op afzonderlijke medaillons, in Aag-
tekerke betreft het zelfs drie aparte portret
ten: het echtpaar met hun dochter.11 De
vorm van het twee-in-één portret in Zutphen
lijkt dus uniek te zijn. We kunnen misschien
een bevestiging van het sterke karakter van
Maria Torek zien in het gegeven dat zij in
opdracht van haar kinderen is afgebeeld. Zij
wordt omschreven als "heerschzuchtige
vrouw en men haar den bijnaam van
Mevrouw Driebeen gegeven had".12 De por
tretten zijn duidelijk gebaseerd op nog be
staande olieverfportretten van Evert van
Heeckeren en Maria Torek (afb. 3 en 4).13 De
vrouw staat heraldisch links zoals gebruike
lijk, het is de minder belangrijke plaats. De
marmeren portretten zijn wat geïdealiseerd
en voorzien van gedrapeerde, klassieke kle
ding. Hierbij is de kunstenaar afgeweken
van de olieverfportretten die tot zijn voor
beeld dienden, de eigentijdse kleding op de
portretten is aangepast aan de classicistische
stijl.
De architectuur
Het wandgraf is tegenwoordig aangebracht
tegen een zwart, geschilderd doek.14 Het is
Dubbel medaillon.
opgebouwd uit een vooruitspringende mid
denpartij met twee zijvleugels. De totale
hoogte is 400 cm en de breedte is 305 cm.
De meeste elementen zijn vervaardigd van
wit met grijsgeaderd marmer en zwart mar
mer (noir de Mazy). Het rechthoekige onder
ste deel van het monument springt in het
midden iets verder naar voren en staat op
een plint met een zwartmarmeren midden
plaat, waar een gedrapeerde doek opgebon
den met een gestrikte kwast van afhangt. Op
de hoekpunten staan twee gelauwerde sche
dels met gekruiste beenderen daar achter.
11 Echtelieden sterven natuurlijk vrijwel nooit gelijktijdig, maar in Aagtekerke is dat wel het geval: zij
stierven acht dagen na elkaar tijdens een pestepidemie.
12 A.j. van der Aa, Biographisch woordenboek der Nederlandenvierde deel, Haarlem 1852, 99.
13 Het portret van Evert van Heeckeren van de hand van een onbekend kunstenaar is in het bezit van
het Instituut Collectie Nederland en hangt op Kasteel Rosendael. Er bestaan drie kopieën van waar
van er twee in particulier bezit zijn. Op Rosendael hangt naast het portret van Evert van Heeckeren
een portret waarvan men aangeeft dat het Maria Torek voorstelt, maar volgens het Rijksbureau voor
Kunsthistorische Documentatie stelt dit portret Josina Agnes van Rechteren (1661-1752) voor. Dit
schilderij is duidelijk niet het pendant gezien de afmetingen en de stijl. In de documentatie van het
RKD bevinden zich wel de afbeeldingen van het juiste portret van Maria Torek, allebei kopieën naar
het correcte pendant dat oorspronkelijk bij het portret van Evert van Heeckeren hoorde. Deze beide
schilderijen bevinden zich in dezelfde particuliere collectie. Ook het Nederlands Adelsboek 84
(1994), 's Gravenhage 1995, 216, 217 geeft deze portretten
14 De laatste restauratie van koor, kooromgang en Raadskapel vond plaats in 1997 en 1998. Toen is
de gordijnachtige achtergrond met roede aangebracht door restauratieatelier Verhey in overleg met
VBW architecten en RDMZ (nu RACM). Daarvoor was de achterwand een grijs/wit muurvlak
ZUTPHEN
