Sn publicaties over het interieur van de Sint Waiburgiskerk wordt ruim aandacht besteed
aan twee dimensies: de muren en de gewelven met hun kunstwerken. De derde dimensie,
de vloer, blijft altijd wat onderbelicht.1 Dit is onterecht want de prachtige zerkenvloer is
sfeer- en beeldbepalend voor het interieur. Als we, bij voorbeeld, gotische kerken in Duits
land bezoeken merken we het verschil: daar zijn de zerken vrijwel altijd verwijderd. Ze zijn
tegen de zijwanden geplaatst, soms ook in de buitenmuur gemetseld en dus aan verwering
blootgesteld, of geheel verdwenen. Een saaie sfeerloze vloer is er voor in de plaats geko
men.
Nu wil ik in dit artikel geen aandacht aan de
vloermonumenten besteden maar aan een
ander soort grafmonument: het praalgraf in
de kerk dat ook nooit veel aandacht gekre
gen heeft. Het betreft het wandgraf voor
Evert van Heeckeren en zijn echtgenote Ma
ria Torek in de meest oostelijk gelegen kapel
aan de zuidzijde (afb. 1). De kapel heeft aan
de oorspronkelijke altaarkant een middel
eeuwse muurschildering van de zogenaam
de Gregoriusmis. Voor de reformatie stond
daar het altaar voor de vier kerkvaders Au-
gustinus, Ambrosius, Hiëronymus en Grego-
rius waarvoor een vicarie werd ingesteld in
1435.3 De ingang naar de librije was voor
1706 in deze kapel, ten behoeve van het
grafmonument is de deur toen dichtgemet
seld en is de ingang verplaatst naar de kapel
ten westen hiervan.4 De kapel wordt afgeslo
ten door een smeedijzeren hek uit de perio
de van het praalgraf. De toegang tot de kapel
is op een originele en onzichtbare manier
opgelost: een van de spijlen kan opgelicht
worden. -
De beschrijvingen van dit wandgraf in diver
se publicaties tot op heden zijn summier,
vrijwel eensluidend, met wat aandacht voor
heraldiek en de inscriptie. Een kunsthistori
sche interpretatie of analyse is er nooit van
gemaakt.
De gememoreerden
Evert (Everard) van Heeckeren werd op 14
februari 1613 in Lochem gedoopt en over-
Zo ook in M. Groothedde e.a. (red.), De Sint-Walburgiskerk in ZutphenZutphen 1999.
R.T. Muschart, 'Grafzerken in de St. Walburgskerk te Zutphen', Bijdragen en Mededeelingen Celrej
XL (1937), 175-275. Zijn gegevens zijn gebaseerd op P.C. Bloys van Treslong Prins, 'Genealogische
en heraldische gedenkwaardigheeden in de kerken van Gelderland. Zutphen. Groote of St. Wal
burgskerk/, De Wapenheraut (1918), 501-512, 530-544. Zie ook H.M. Werner, 'Een en ander over
de grafzerken in de Groote of St. Walburgkerk te Zutphen', Gelderse Volks Almanak57 (189121 -
43. In 1883 is er per circulaire een voorstel gedaan, mede uit naam van L.A.F.H. en W.C.M.R. van
Heeckeren, om tekeningen van de zerken te laten maken en deze 'te doen litographeren' maar daar
is niets van terechtgekomen.
W.E. Smelt, Het oud-archief van de gemeente ZutphenUtrecht 1941, reg. Nr. 616.
K. O. Meinsma, Middeleeuwsche Bibliotheken, proefschrift Amsterdam 1902, 219.
ZUTPHEN
Het grafmonument vow
Evert van Heeckeren en Maria Torek in
die Sint Waiburgiskerk te Zutphen
Carry Coppée
