de jonge Van Dieren als militair
nabij Arnhem, niet al te ver van zijn ouder
lijk huis.
In deze van God verlaten streken had hij
weinig te doen. Misschien was het louter uit
verveling dat hij zich als publiek figuur be
gon te ontwikkelen. In elk geval zou hij in
deze periode door het aanschrijven van au
toriteiten en het bespelen van de media naar
eigen zeggen tal van misstanden aan de kaak
hebben gesteld en een hoop ellende hebben
voorkomen. In een enkel jaar (1885) zou hij
in een brief aan de Minister van Oorlog heb
ben gewezen op antihygiënische toestanden
bij fort Heliesluis, via een stuk in het Neder-
landsch Militair Geneeskundig Archief het
probleem van de zonnesteek, die zich bij
lange militaire marsen voordeed aan de orde
hebben gesteld, en door middel van een in
gezonden brief in de Arnhemsche Courant
de 'ingedommelde regenten' van het Rijks
opvoedingsgesticht 'De Kruisberg' te Doetin-
chem (strafgevangenis voor jongens) hebben
geattendeerd op Sodom en Gomorra-achtige
toestanden aldaar. Dat laatste zou zelfs tot
Kamervragen hebben geleid.
Van al die protesten heb ik geen spoor terug
kunnen vinden, wat niet wil zeggen dat het
verhaal dat hij daarover vertelde niet waar
is. In een Kamerdebat van september 1886
over 'wijziging van de gestichtenwet', bij
voorbeeld, komt de Kruisberg wel ter sprake,
en noemt een Kamerlid het 'verkeerd' wan
neer veroordeelde meisjes in het gezelschap
van vrouwen zouden worden geplaatst die
'zeer verdorven kunnen zijn' In het verslag
blijven Bijbelse kwalificaties echter achter
wege evenals iedere verwijzing naar de Am
sterdamse officier van gezondheid Van Die
ren. De enige conclusie die op grond daar
van kan worden getrokken is dat de impact
van die publieke protesten blijkbaar toch
nog wel tegenviel. We vinden hier in de
grondvorm terug wat later in vele variaties
door Van Dieren wordt uitgewerkt, namelijk
de gedachte dat het loutere feit dat een be
wering die in de publieke ruimte wordt geuit
- vooral als het een schriftelijke mededeling
betreft - ook betekent dat ernaar wordt ge
luisterd, en dat zovn mededeling dus effect
heeft op de publieke opinie. We zullen deze
overschatting van de relatie tussen uiting en
effect nog vaak in dit boek tegenkomen,
vooral in de 'historiserende vorm', waarin
een later gevolg zonder meer tot een eerder
gedane bewering wordt teruggevoerd.
Eerste publieke optreden
In september 1887 nam Van Dieren deel aan
een vergadering van de Maatschappij ter be
vordering der geneeskunde, afdeling Arn
hem, waar hij twee gevallen presenteerde -
zijn eerste publieke optreden in de medische
wereld voor zover mij bekend. Begin 1888
verbleef hij een korte periode in Paramaribo,
waar hij verbonden was aan het militair hos
pitaal. Het zou zijn enige koloniale ervaring
worden. Hoe lang hij in deze contreien heeft
vertoefd is onduidelijk, maar langer dan on
geveer een halfjaar kan het niet zijn geweest
want medio herfst 1888 was hij weer in Ne-
ZUTPHEN
