De geketende Arius als demon aan de ketting van St. Nicolaas (detail van onderzijde van vorige afbeelding)
Sint Nicolaas in de Sint-Walburgiskerk
Volgens Lensen en Heitling wordt al in 1302
vermeld dat er in de kerk een altaar is waar
aan de naam van Sint Nicolaas van Myra
verbonden is. De kerk heeft dan nog haar
basisvorm. In de vijftiende eeuw, 1483, blijkt
er nog steeds een Sint Nicolaasaltaar te zijn
bij 'den predicstoell'.2
Nadat de kapellenkrans is gebouwd, lijkt
men de Sint ook afgebeeld te hebben op de
derde pilaar van de kooromgang aan de
zuidoostzijde. De afbeelding is intussen erg
versleten. Toch zien we nog genoeg om ons
te verbazen. Sint Nicolaas staat in Zutphen
bekend als de patroon van de schippers
maar dat kunnen we niet afleiden uit deze
schildering. Hij heeft geen enkel attribuut bij
zich dat daar op wijst. Wat hij wel bij zich
heeft - de geketende demon en de engeltjes
met de mijter - suggereert een andere bete
kenis van de voorstelling: we hebben in de
Sint-Walburgiskerk waarschijnlijk te maken
met een zeldzame afbeelding van de Sint als
voorvechter van het ware geloof, in dit geval
het geloof in de Drieeenheid.3
Als dat waar is: waarom zou men dan in de
vijftiende eeuw dit thema gekozen hebben
voor deze schildering?
Het roept vragen op als:
-Was de band tussen Sint Nicolaas en de
schippers in Zutphen aan het einde van de
vijftiende eeuw nog sterk genoeg om de
Sint als patroon voor hen af te beelden?
- Kan men vóór de Reformatie al een richtin-
2 Leo Lensen en Willy H. Heitling, Stad in de MiddeleeuwenDagelijks leven in ZutphenZutphen
1983, 169-170
5 Lexikon der christlichen Ikonographie deel 8, kolom 45-58, Herder 1990. In een andere legende
over de Sint wordt verteld hoe hij verontwaardigd de heilige boom waarbij Artemis vereerd werd
omhakte.
72 ZUTPHEN
