van een sleutelgat. Zijn het ook werkelijk
vensters, die toegang geven? Of zijn het
toch sleutelgaten? In het ijzermuseum Le
Secq des Tournelles in Rouen en in het
Museum voor Sleutel en Slot in Nieuw-
poort-Koksijde is hierop geen antwoord te
vinden. Kunnen sloten van oude kerkdeu
ren informatie bevatten? Het veertiende-
eeuwse portaal van de dom van Erfurt
heeft bijvoorbeeld twee deuren, waarvan
de sleutelgaten in 1920 in oorspronkelij
ke stijl vernieuwd zijn: ze hebben de
vorm van een boom. Ook een deur in het
koor van de dom van Merseburg heeft
twee sloten met sleutelgaten in de vorm
van een boompje. Misschien zijn in oude
kloosters nog voorbeelden te vinden (op
oude deuren, kledingkisten?) of op mid
deleeuwse sacramentshuizen in oude
kerkjes.
Fig. 5. De boom en de burcht
Belangrijk is dat de raampjes in de burcht
en de vulfiguur paarsgewijs voorkomen.
Het sluit aan bij wat we soms zien in ker
ken uit de laat-Romaanse tijd. Zo heeft de
kerk van Stift Fischbeck twee bijzondere
raampjes, links en rechts van het hoogal
taar, die aangeven wat de heiligste plaats
in de kerk is. Ook in de dubbelkapel van
de Neuenburg in Freystrut a/d Unstrut is
de absiswand te herkennen aan zulke
raampjes. Het herinnert aan het spelen
met raamvormen aan het einde van de Ro
maanse periode in het Neder-Rijngebied.
We hebben nu voor de Walburgisrand wat
losse eindjes voor onderzoek:
Het gaat bij de vensters/openingen om
twee stuks bij elkaar.
De twee bijzondere raampjes van de
burcht boven MARIA zullen de aanwezig
heid van een kapel aanduiden. In Stift
Fischbeck benoemde men deze twee
raampjes van de kloosterkerk als 'Fenster
des Heils'.
De vulfiguur 'boom' met twee openingen
en een symmetrische kruin lijkt symbool
te staan voor de levensboom/Christus.
Een tweede boompje heeft uitsteeksels
langs de stam alsof het geënt is en heeft
alleen een opening in de kruin. De 'gi-
mel' reikt tweemaal iets aan met zijn bek.
Wat hij aanreikt is onduidelijk. Mogelijk
is het een sleutel of een loot om geënt te
worden. Wordt hiermee inderdaad ver
beeld wat men moet doen om toegelaten
te worden in het hemelse Jeruzalem?
Iets eerder in de tijd beschreef Dante in
de Goddelijke Komedie hoe hij, nadat hij
de Hel verlaten had, bij een poort toe
gang vroeg tot de Louteringsberg: hij
moest de wachter twee sleutels overhan
digen om de poort te kunnen openen.7
Kennelijk had die poort twee sleutelga
ten, die toegang gaven.
Speelt hier op de achtergrond de idee van
het 'Grote Gebod', waarin het gaat om
God liefhebben met heel het hart en heel
het verstand? Vormt dat de voorwaarde
voor toegang tot het hemelse Jeruzalem?
Elke pelgrim bezocht immers voor vertrek
de kerk om een zegen af te smeken over
de reis en kreeg dan de Tien Geboden
van Mozes mee als lamp voor zijn voet.8
Verder onderzoek is hier nodig.
Dante Alighieri, Goddelijke Komediedeel 2, zang 9:11 7-132
Paule Amblard, Le Pèlerinage de Vie Humaine. Le songe trés chrétien de Pabbé Guillaume de Digul-
leville. Parijs 1998, 29
6 ZUTPHEN
8
