liek. Het oude idee van een 'kroon des Ie- VAN RADKROON NAAR SPILKROON
vens' met een onderrand waarin de weg De Walburgiskroon is een mooi voorbeeld
naar het hemelse Jeruzalem werd uitge- uit de overgangsfase van radkroon naar spil-
beeld, was niet langer bruikbaar doordat kroon. Net als de radkronen is de Walburgis-
een grote buitenrand de spil scheef deed kroon opgebouwd uit strips en stangen die
hangen. Bij het nieuwe type kroon benutte met pen-en-gatverbinding aan elkaar vast
men de spil als kern van de symboliek, en zitten. Het valt niet op dat het hart van de
veranderde men de onderrand. Men maak- kroon al circa 150 jaar verwijderd is. De
te de onderrand kleiner of liet die weg. Na Walburgiskroon hangt bepaald niet aan een
1400 zien we hoofdzakelijk luchters met spil. Men heeft in deze kroon echter wel
armen. Op een aantal van die luchters naar hoogte gezocht. Om dat mogelijk te
heeft men als decoratie rond de spil de maken heeft men een interessante bodem-
Apocalyptische Vrouw uitgebeeld, een plaat aangebracht. Aan de rechthoekig uitge-
personage dat men ontleende aan een be- stoken gaten in die plaat kan men zien dat
schrijving in Openbaring 12,1. We zien er in het hart van de kroon ook een con-
dan een dubbelfiguur van een vrouw met structie geweest is. Op een tekening van
een kind op de arm, die aan de ene kant J.W. Weijer uit 1792 is deze nog te onder
van de spil op de maansikkel en aan de scheiden (figuur 1). Ze diende niet als op-
andere kant van de ophangstang op de zon hangstang, maar had vermoedelijk een de-
staat. coratieve functie. Ook Groneman noemt de-
n Vreden hangt in de Stiftskirche een luchter ze versiering nog in zijn artikel in Oud-Hol-
uit 1489 waaraan de overgang van het eerste land.5 Hij spreekt van een bloem in het mid-
thema naar het tweede thema te zien is. Van den van de bodemplaat 'waaruit een aantal,
het oude thema kunnen we nog de idee her
kennen van 'Christus en de apostelen bij de
stadsmuur van het hemelse Jeruzalem'. Van
het nieuwe thema zien we daar in het cen
trum de Apocalyptische Vrouw. De Apoca
lyptische Vrouw wordt vaak verward met
Maria.
In Kalkar ging men verder. In 1506 gaf men
daar opdracht een fraaie Marialuchter voor
de Nicolaikirche te maken. Het werd een ar-
menkroonluchter. Hij hangt nog steeds in de
kerk. Rond de spil van de luchter is de dub
belfiguur van de Madonna met Kind te zien,
naar de top van de luchter toe zijn de duif
van de Geest en de halffiguur van God-de-
Vader aangebracht. Rond de Madonna is als
een mandorla de stamboom van Christus uit
gebeeld. Op de kaarsenarmen kan men een
verwijzing naar het lijden van Christus her- Fig. 1Walburgiskroon in 1792
kennen.
Hier en daar liet men nog een traditionele
radluchter met Jeruzalemsymboliek maken,
zoals voor de dom van Halberstadt (1516).
H.J.H. Groneman, 'De ijzeren kroon boven
het graf van de Zutphensche graven', Oud
Holland 1894, 2e afl.
4
ZUTPHEN
Uanbeoctei
groot* kerk it Zvtjk
