Wie kent niet die oude raadselachtige kroon die in het koor van de Sint-Walburgiskerk
hangt? Die kroon bevindt zich al meer dan zeshonderd jaar in de kerk. Het is dus geen
wonder dat we nu tegen de ijzeren kern aankijken, en niet meer kunnen weten hoe de oor
spronkelijke kleuren exact over de kroon verdeeld waren. Maar zodra er iemand begint over
oorspronkelijke kleuren van de kroon, over een goudglans van de kroon of over kleuren in
de figurenfries, dan groeit de interesse bij omstanders. Nu duidelijker is welke personages
in de friezen ontbreken en de symboliek van de Walburgiskroon helder is geworden1, weten
we ook dat Zutphen heel veel redenen heeft om dit historisch object te koesteren. We heb
ben in Zutphen met de Walburgiskroon een kroonjuweel in de stad, dat van landelijk en
Europees belang is! Het belang schuilt zowel in de constructie als in het beeldverhaal van
de kroon.
VERLICHTING VAN GROTE RUIMTES kunnen we een exemplaar zien in de dom
De constructie van de kroon is een interes- van Hildesheim, de dom van Aken en cle
sant voorbeeld uit de veertiende eeuw dat kloosterkerk van Gross Comburg, maar ook
laat zien hoe men in die tijd grote ruimtes bijvoorbeeld in kloosterkerken op de ber;
wist te verlichten. Athos, zoals in de kerk van het klooster Pan-
Vanaf het moment dat er grote ruimtes ge- tokratoros en in de Servisch-orthodoxe
maakt zijn, kende men ook het probleem hoe kloosterkerk van Decani.
die ruimtes te verlichten. Al voor het jaar Van deze luchters met Jeruzalemsymboliek is
1000 bouwde men met behulp van metalen in Nederland de Walburgiskroon het laatste
strips met pen-en-gatverbindingen grote rin- exemplaar. Voor het bijbehorende verhaal
gen waaraan men olielampjes kon hangen, of moeten we dus in heel Europa rondkijken,
waarop men kaarsen kon zetten. Deze ringen
werden aan kettingen opgehangen. Ook in CONSTRUCTIE RADKROON
het Rijn-Maasgebied kon men rond het jaar
1000 goed zulke ringen maken.2
De constructie van de ringen veranderde in
de loop van de tijd. De eenvoudige ring ont
Rond ca. 1010 bedacht bisschop Bernward wikkelde zich tot een soort wiel of rad met
van Hildesheim voor deze ringen een fraaie spaken. Daarna probeerde men ook hoogte
vormgeving. Ze moesten een kroon voorstel- in de kronen te brengen. Dat gaf veel even-
len, waarop aan de hand van symboliek de wichtproblemen. Uiteindelijk ging men in
weg af te lezen was naar het hemelse Jeru- het begin van de vijftiende eeuw over op
zalem. Op heel veel plaatsen in Europa hing een nieuw type kroon, dat aan een spil op
men een dergelijke kroon op, zowel in Oos- gehangen werd.4 Het gebruik van een spi
terse als in Westerse kerken.3 Nog steeds gaf andere mogelijkheden voor de symbo-
Aartje Bos-Oskam, De kaarsenkroon van de Sint Walburgiskerk. Een Jeruzalemluchter als wegwijzer,
Zutphen 2006
Kurt Jarmuth, Lichter Leuchten im Abendland, zweitausend jahre Beleuchtungskörper, Braunschweig
1967
Aclelheid Kitt, Die frühromanische Kronleuchter und seine Symbolik (2 dln.), niet uitgegeven diss.,
Wenen 1944
Erich Meyer, Oer gotische Kronleuchter in Stans'. In Festschrift Hans R. Hahnloser. Ein Beitrag zur
Ceschichte der Dinanderie, Bazel 1961151 -184
ZUTPHEN
3
4
Walburgiskroon is van Europees belang
Aartje Bos-Oskam
