Achtergronden bij 'Cantate voor het natuurkundig
gezelschap te Zutphen onder de spreuk "Nut is ons doel".'
In de zomer van 1802 werkte A.C.W. Staring (1767 - 1840) op De Wildenborch in Vorden aan
de tekst voor een cantate. De aanleiding daartoe was geen ingeving van de dichter zelf, maar
een verzoek. Het bestuur van een gezelschap notabelen uit Zutphen en omgeving had hem ge
vraagd een cantatetekst te schrijven voor een speciale gebeurtenis. Deze heren van stand vorm
den een genootschap dat zich richtte op natuuronderzoek. Hun vereniging met de naam 'Nut is
ons doel' was zes jaar daarvoor opgericht, en de leden wilden hun instelling wat meer bekend
heid geven in Zutphen en omgeving. Ze wensten hun ideeën uit te dragen en tegelijk de belang
stelling te wekken van potentiële nieuwe leden. Daarvoor hadden ze een openbare vergadering,
een soort 'open huis' georganiseerd op de avond van maandag 8 november van dat jaar. Op het
programma voor die bijeenkomst stond de opvoering van een cantate van de hand van een Be
kende Nederlander. Dat feit zou aan die openbare bijeenkomst zeker de nodige PR geven.
Antoni Christiaan Winand Staring was in 1802 een bekend persoon, in Gelderland en daarbui
ten. Hij was een vooruitstrevend landbouwkundige en een bekend schepper van liederen, ro
mancen, puntdichten en andere poëzie. Een cantate had Staring echter nog niet eerder geschre
ven. Dat was toen nog een relatief nieuw genre, althans in Nederland. En een stuk in opdracht
was er ook nog niet eerder uit zijn pen gekomen.
L. Moritz, Portret van de dichter A.C.W. Staring
1850olieverf op linnen. Collectie Stedelijk Mu
seum Zutphen. (NB het is een schilderij naar een
eerder verloren gegaan portret uit 1826)
Voor een cantate zijn tekst en muziek
nodig. Het genootschap had in zijn mid
den minstens één beroepsmusicus: Johan
nes Bosch1. Bosch, die bovendien lid was
van het algemeen bestuur, zou de muziek
componeren bij Starings cantatetekst.
Op maandagavond 8 november 1802 werd
de Cantate voor het natuurkundig gezel
schap te Zutphen onder de spreuk Nut
is ons doel' van A.C.W. Staring en
J. Bosch in Zutphen opgevoerd. In dit
artikel wil ik het ontstaan en de achter
gronden van dit zangstuk beschrijven.
Het archief van 'Nut is ons doel', dat
in het bezit is van het gemeentearchief van
Johannes Bosch (ook gespeld als: Boss) was
organist van de Walburgkerk van 1 790 -
1805.
ZUTPHEN
A.C.W. Staring
en het natuuronderzoek in Zutphen
Rudy Beernink
