maar-
De Romano-gotische vensters, uit de tweede
helft van de dertiende eeuw, fig. 6 en 7, had
den door hun vorm alleen een decoratief
doel. De vensters binnen de versiering had
den de zelfde kenmerken als de hiervoor be
schreven lichtopeningen.
Bovenstaande vensters komen we, behalve
die met de deelzuiltjes, nog vrij veel tegen
in Zutphen.
DE PERIODE VAN DE KRUISVENSTERS,
KLOOSTERVENSTERS EN BOLVENSTERS
Vanaf ca 1300 tot 1700
Voorst, natuurstenen deelzuiltjes in opening
De algemene verschijningsvorm wordt weer
gegeven in de figuren 8, 9 en 10 (zie pag. 7).
moet het echter onmogelijk worden-geacht Nr. 8 is bekend als kloostervenster, nr. 9 als
om hier effectief met pijl en boog doorheen kruisvenster (vanwege het zichtbare kruis) en
te schieten. nr. 10 als bolvenster.
Het waren lichtspleten die vaak konden wor
den afgesloten met een smalle plank met een Alle drie hebben ze gemeen dat de ene helft
sluitbalkje er achter. Na de uitvinding van het van de openingen werd voorzien van glas-
buskruit werden er lichte kanonnen ontwik- in-lood, terwijl de andere helft kon worden
keld, de zogenaamde haakbussen, die wel afgesloten door luiken. Bij de klooster- en
door de spleten konden schieten. Bij kastelen kruisvensters waren de bovenste openingen
zien we dan een houten balkje waarachter de voorzien van glas-in-lood en de onderste
haak van de haakbus werd gestoken (fig. 5A). van luiken. Bij de bolvensters zat er of in het
De lichtspleten hadden wel een defensieve linker of in het rechter deel glas-in-lood ter
functie; licht kon er wel doorheen, maar geen wijl het andere deel werd afgesloten door
ongewenste indringers. een luik.
Behalve glas-in-lood werd er ook wel ge- Binnen deze groep komen een paar verschil-
oliede varkensblaas toegepast of dun gesie- len voor.
pen hoorn. Soms ook geolied perkament.
Het glas-in-lood was in de beginperiode, tot
ca 1550, altijd ruitvormig. Daarna werden
de glasplaatjes rechthoekig van vorm, maar
de naam ruit bleef bestaan. De eerste glazen
werden gefabriceerd door rondtrekkende
glazenmakers. Zij verbleven tijdelijk op gro
te bouwplaatsen en maakten daarvoor het
benodigde glas. De overgang van ruitvormig
naar de rechthoekige vorm valt ongeveer sa
men met het kiezen van vestigingsplaatsen
door de glazenmakers; zo ontstonden de
eerste glasfabrieken. Kruisvenster Roode Torenstraat
3
ZUTPHEN
V v
iSj/ïS •-*'-
r
-Jé.
lur.^^a - -
8B«Wt._K:
i
s
