Derk Jansen
59
7Niet slechts met de psychologie der Zutphenaren, ook met parapsychologie
zou ik te maken krijgen. Zie ik van een reportage van andere bijeenkomsten
af, dan treedt voornamelijk de seance, die ik ten huize van de familie Beynen-
Van Geuns op Rhienderstein (Brummen) bijwoondeop de voorgrond. Ik had
gehoord dat op die seances Sir Philip Sidney, de Engelse edelman-dichter, ge
regeld verscheen. Op ruim dertigjarige leeftijd was deze in de slag bij Zutphen
(1586) gesneuveld, toen hij onder leiding van Leicester onze vlag verdedigde.
Op seances, ten huize Beynen gehouden, verscheen deze dichter uit de
renaissancetijd geregeld; het was British dat hij, terwijl hij blijkbaar reeds vanaf
1586 in de astrale sferen boven ons vertoefde, nog steeds geen Hollands sprak,
maar in het Engels over zijn persoon mededelingen verstrektedoor mevr. Bey
nen nauwkeurig opgetekend. Ik had echter geen geluk. Tijdens de seance die ik
bijwoonde, tikte de tafel driftig nee op de vraag van mijn gastvrouw: 7s it you,
sir PhilipV
In 1958 publiceerde de vrijzinnig her
vormde ds. J.C.A. Fetter (1885 - 1959)
zijn Herinneringenwaarin hij in een der
tigtal bladzijden zijn tijd als predikant te
Zutphen beschrijft.1 In 1913 was hij daar
bevestigd door zijn vader ds. Antonie
Fetter jr. en in 1919 vertrok hij naar Rot
terdam. Daar werd hij predikant van de
Remonstrantse gemeente; vervolgens ver
spreidde hij van 1932 tot 1950 het mo
derne Arminiaanse gedachtegoed te Den
Haag, waar hij met emeritaat ging. In zijn
boek wijdt Fetter ook een bladzijde (97)
aan het spiritisme - soms spiritualisme
genoemd - waarvan boven een gedeelte
werd geciteerd. De toon waarop hij dat
doet is licht ironisch, zoals blijkt uit de
beschrijving van de gebrekkige taalvaar
digheid van de geest van sir Philip en ook
uit het vervolg van zijn verhaal, wanneer
tijdens de seance in plaats van sir Philip
zich mevrouw Beijnens Haagse hoefsmid
Brat manifesteert.2 Het antwoord op de
vraag naar de datum van zijn overlijden
blijkt na controle bij de gemeente Den
Haag juist te zijn, wat aan Fetter het vol
gende commentaar ontlokte: Ik moest
dus aannemen dat de 'Intelligentie" Brat
zich inderdaad gemanifesteerd had, óf
dat de datum ergens in het onderbewust
zijn van onze eerlijke gastvrouw verscho
len lag.'
De inhoud van de laatste zin geeft in a
nutshell de problematiek van het des-
tijdse spiritisme, want de klemmende
vraag was: zijn het echt de geesten van
overledenen die zich tijdens seances
manifesteren, of hebben we hier te doen
met veronderstelde capaciteiten van het
onderbewuste als: helderhoren, heider-
voelen en helderzien. Dit wordt in dit
verband wel animisme genoemd en de
strijd tussen spiritisten en animisten was
rondom het jaar 1900 bepaald fel. Het
is de tijd van de opkomst en betrekke
lijke bloei van de zogenoemde Kleine
Godsdiensten: antroposofie, theosofie,
spiritisme en christian science3, die een
alternatief zochten voor een huns inziens
door het materialisme beheerste wereld.
Het is ook de periode dat allerlei humani
taire bewegingen -vegetarisme, anti-
Arnhem 1958. Het betreft de bladzijden 75 - 106.
Mevrouw Beijnen woonde afwisselend te den Haag, Laan Copes van Cattenburgh n° 51, en
Brummen.
2
De terugkeer van Sir Philip Sidney
