Olieverfschilderij op paneel van Berent Wildrik
in het Stedelijk Museum te Zutphen
(schilder onbekend)
Gewapende staatsgreep
In Den Haag breekt na de machtsover
name een periode aan van bestuurlijke
chaos. Pas in het voorjaar van 1 796 wordt
er een Nationale Vergadering gevormd,
waarvan Berent Wildrik namens de stad
Zutphen deel uitmaakt. Door onderlinge
verdeeldheid komt er echter weinig te
recht van een slagvaardig bestuur. Met
name unitarissen (voorstanders van een
sterk centraal gezag) en federalisten
(voorstanders van een federaal verband
tussen de provincies) staan lijnrecht te
genover elkaar. Met de opstelling van
een grondwet wil het als gevolg daarvan
evenmin vlotten.
Aangespoord door de Franse gezant grijpt
een groep radicale unitarissen op 22 ja
nuari 1 798 de macht via een gewapende
staatsgreep. Een Uitvoerend Bewind, be
staande uit vijf directeuren, regelt tijdelijk
de staatszaken en zorgt voor de benoe
ming van de ministers. Een van deze vijf
directeuren is Berent Wildrik. Samen met
Johan Fokker vertegenwoordigt hij de
redelijk gematigde krachten, die echter
door de uiterst radicale Vreede, Fijnje en
Van Langen worden overvleugeld. Al op
23 april 1 798 wordt nu de nieuwe grond
wet, met een sterk centralistische inslag,
goedgekeurd via een volksraadpleging.
Terzijde geschoven
Het is voor het eerst dat in ons land
sprake is van een centraal bestuur, maar
het komt door alle problemen en de on
derlinge verdeeldheid niet krachtdadig
uit de verf. Ook politieke zuiveringen
maken het bewind niet erg geliefd. In
een sfeer van aanhoudende intriges en
Franse inmenging wordt het al op 12 juni
1 798 aan de kant gezet via een volgende
coup onder leiding van de patriottische
generaal Daendels (geboren in Hattem).
Wildrik en Fokker zijn dan echter een
maand eerder door de andere directeuren
al terzijde geschoven
Kerst Zwart beschrijft deze episode als
volgt: 'Wildrik draagt Daendels op het
roode driemanschap gevangen te nemen.
Fijnje en Vreede ontsnappen door een
venster, 1 7 juni 1 798; Van Langen wordt
gedwongen zijn functie neer te leggen.
Wildrik en Fokker vormen daarop een
Intermediair Bewind en schrijven
verkiezingen uit voor een Wetgevend
Lichaam'. Willie H. Heitling neemt dit
weer vrijwel letterlijk over in zijn boek
'De Achterhoek, kris kras langs Berkel en
Slinge', blijkbaar zonder zich nader in de
materie verdiept te hebben.
Het is jammer dat Kerst Zwart zijn bron
nen niet vermeld. In het boek 'Patriot
ten en bevrijders' wordt er door Simon
Volgens Vergers, in zijn boek 'Geschiedenis der laatste tweehonderdvijftig jaren' worden
Fokker en Wildrik door de overige drie leden uit het Uitvoerend Bewind verwijderd omdat ze zich
niet kunnen vinden in uitstel van eerder door ditzelfde Uitvoerend Bewind aangekondigde vrije
verkiezingen. Het drietal Vreede, Fijnje en Van Langen was geenszins van plan om de macht uit
handen te geven, wat gezien de impopulariteit van het Uitvoerend Bewind zeker het geval zou
zijn geweest als de verkiezingen waren doorgegaan. Volgens Vergers kwamen ook Fokker
en Wildrik op die 1 7e juni 'mede in hechtenis, doch werden nog dienzelfden dag ontslagen'.
