Marieke Morsman
Dit artikel over de volkszangdagen in Nederland is een ingekorte versie van
een scriptie geschreven door Marieke Morsman, student muziekwetenschap te
Utrecht. Het gedeelte dat betrekking heeft op de volkszangdagen in Zutphen is
integraal gehandhaafd.
Inleiding
Enige tijd geleden kreeg ik van mijn opa de
'Volkszangdagbundel 1933'. Deze 'kleine
zangbundel voor het Nederlandsche volk',
met daarin tien verschillende liedjes met
muzieknotatie, wekte mijn interesse. Blijk
baar moet er zoiets zijn geweest als een
regelmatig terugkerende volkszangdag. En
die van 1933 was absoluut niet de eerste,
Dirigent van Arragon in actie!
want de inleiding van de bundel begint
met: "Wij hebben het genoegen U weder
om onzen traditioneelen zangbundel, be
vattende tien nieuwe liederen, te kunnen
aanbieden." Uit deze inleiding zijn nog
een aantal andere dingen op te maken.
Deze volkszangdagen waren bedoeld voor
schoolkinderen, omdat de 'Hoofdbesturen
der Onderwijzers-Vereenigingen' hielpen
bij de keuze van de liederen. Waarschijn
lijk werden de liederen speciaal voor de
dag gecomponeerd, omdat er gesproken
wordt over tien nieuwe liederen en omdat
de 'Nederlandsche Dichters en Componis
ten' bedankt worden. Er was een speciale
'Commissie van den Volkszangdag', die
een duidelijk doel voor ogen had: "De
Nederlandsche liederen moeten onder het
volk gebracht, aangeleerd en door allen
gezongen worden." 1
Initiatieven op volkszanggebied
Als we het over het begin van de volks
zangdag hebben, hebben we het over de
tijd rond 1920. In die tijd was er in Ne
derland veel meer aandacht voor het Ne
derlandse volkslied dan tegenwoordig, en
de liederen werden ook vaak in groeps
verband gezongen. De samenleving was
destijds sterk verzuild en het zingen van
liederen gebeurde dan ook doorgaans
binnen de eigen zuil, zoals de socialis
ten (met de Arbeiders Jeugd Centrale als
stuwende kracht), de katholieken (Jop
Pollmann was hier een belangrijk figuur)
en de protestanten (via de verschillende
Jongelingenverenigingen). Het is duidelijk
dat in het Nederland van het begin van
de 20e eeuw onder de verschillende zui
len veel belangstelling was voor het Ne
derlandse volkslied. In 1917 werd de Ne
derlandsche Volkszangbond opgericht.2
Deze bond was bedoeld als een federa
tieve samenwerking tussen verschillende
volkszangorganisaties, maar in de praktijk
maakten alleen de Nationale Vereeniging
voor den Volkszang en de Federatie van
R.K. Vereenigingen voor den Volkszang er
deel van uit. In 1921 organiseerde deze
Nederlandsche Volkszangbond het eerste
Volkszangcongres, te Arnhem.
De volkszangdag
