22
Uit dit oud-archief van het ONG heeft
het gebedenboekje van de zusters in de
tentoonstelling gelegen. Het dateert uit
144927, het jaar waarin het gasthuis toe
stemming krijgt van het kapittel een altaar
in te richten. Achterin staat het merkteken
van de zusters, dat in gestileerde vorm te
rug te vinden is op het uithangbord en op
de website van het Streekarchief.
In de Spiegelstraat ontstaat zo een cen
trum van liefdadigheid, schrijft mevr.
Engelen ten onrechte, ze zegt dat er
rond 1445 nog een Diakenweeshuis met
school wordt toegevoegd en in 1460 een
Pesthuis28.
Het is de wens van de stichters dat er
enkele ongehuwde vrouwen of weduwen
komen wonen, die goed zijn voor de
armen; ze moeten toezicht houden op
de dagelijkse gang van zaken en ervoor
zorgen dat er dienstbodes zijn. De kerk
meesters zijn verplicht met deze twee of
drie vrouwen te overleggen over nieuwe
opnames. Wie opgenomen wordt, dient
zich aan een aantal regels te houden.
Wie van mening is dat het elders beter
is, die mag vertrekken. Een bijzondere
regel is wel dat de hierboven genoemde
vrouwen de kerkmeesters op één van de
vier hoogtijden (de grote kerkelijke fees
ten) een kwart wijn (ongeveer een halve
fles) moeten geven "opdat zij des te beter
hunne taak van provisor zouden kunnen
vervullen"29.
Van der Kluit schrijft in Zutphen30 over
het vertrek van het Gasthuis uit de Spie
gelstraat en noemt als reden de grote
armoede in de stad en de pestepidemieën
die stad en land hebben geteisterd.
De fusie tussen het Oude Gasthuis en het
Nieuwe Gasthuis is dus min of meer ge
boren uit armoede.
Met het vertrek naar de Nieuwstad staan
opnieuw belangrijke gebouwen in de
stad leeg. Iets dat zich de eeuwen door
blijft voordoen!
De Broederschappen
In de tentoonstelling hebben archiefstuk
ken van de Sint Anthonie Kleine Broe
derschap, niet ontbroken. Een lijst met
leden die schietoefeningen houden ligt
zo open dat iedereen die het oude schrift
beheerst, leest van het schieten op de
papegaai.
De Sint Anthony Broederschappen en de
Sint Anna Broederschap. Oude instellin
gen die hun stempel gedrukt hebben op
de geschiedenis van Zutphen.
Mevr. Engelen noemt ze "een voor de
15e eeuw typisch half wereldlijk, half
geestelijk gilde, dat zoowel schuttersport
als liefdadigheid beoefende". Dat klinkt
nogal vreemd in onze oren van de 21ste
eeuw.
De Sint Anthony Kleine Broederschap
heeft, zoals in meer steden ook een an
dere benaming gekend: Sint Anthony
Schuttengilde. Na de Reformatie van
Zutphen wordt de schietbaan gerepareerd
en gaat het leven van daarvoor eigenlijk
weer gewoon door. Alleen het schieten
verdwijnt van lieverlee en ook de Kleine
Broederschap gaat zich meer richten op
de liefdadigheid31.
Uitgebreid staat de krant stil bij de ver
zameling glazen van de Sint Anthonie
Kleine Broederschap. Die collectie laat
zien dat elk lid van het gilde zijn eigen
glas heeft gehad. Qua vorm is er niet veel
verschil, we! als het gaat om de grootte
en de inscriptie.
Verder wordt een "heel oud aanteeken-
boekje" van de Sint Anna Broederschap
genoemd. Uit de huidige beschrijvingen
van dit archief wordt niet duidelijk wat
daarmee bedoeld wordt.
27 Inv.nr. 121 van de in noot 2 genoemde inventaris.
28 Zie hierover Van der Kluit, Ziek zijn in Zutphen1268 tot 1900.
29 Gimberg, "Armenzorg te Zutphen in de Middeleeuwen". In: Bijdragen en Mededelingen
Cel re XX, 115
30 Van der Kluit, 'Het Vreemde of Diaconieweeshuis' in Zutphen (2000)19e jr, 51-79
31 Het is wat kort-door-de-bocht geformuleerd. Voor meer informatie kunt u het boekje De Sint
Anthony Broederschappen in Zutphen - Een aanvulling raadplegen.
