18
het Spittaal een smeekschrift in om gevrij
waard te worden van verdere financiële
verplichtingen.
Verbeek noemt ook de uittredingen van
zusters als argument waarom het slechter
en slechter gaat met de zusters. In 1595 telt
het convent nog tien zusters. In 1621 verla
ten de laatste twee zusters de gebouwen.
Deze worden in 1625 betrokken door het
Gasthuis, dat vanaf dat jaar bekend staat
als het Oude en Nieuwe Gasthuis.
Burgerweeshuis
De zorg voor wezen is vooral een ker
kelijke aangelegenheid geweest, met
name de kerkmeesters zijn ermee belast
geweest. Zij besteden de kinderen uit bij
burgers. Als regel tot het achtste levens
jaar. Daarna is het tijd om een ambacht
te leren of in een dienstbetrekking te ko
men, meestal in het huis van de meester,
's Middags en 's avonds gaan de kinderen
langs de huizen om hun voeding af te be
delen. In de rekeningen van de kerkmees
ters komt regelmatig de vermelding voor
dat wezen in de stadspoort wonen. Van
den Berg veronderstelt dat het dus vaak
"stadsportiers" zijn geweest op wie de
taak rust de bestedelingen "als oir eygen
kind to bewaeren, to voeden ende op te
trekken"22
Kort en goed, de kinderen moeten bede
len bij de gegoede burgerij. Deze situatie
heeft in het land geleid tot een nieuwe
aanpak. Er moeten burgerweeshuizen
komen voor kinderen van ouders, die
burgers zijn geweest van de stad en er
moeten diaconie-weeshuizen komen
voor kinderen van niet-burgers.
Mevr. Engelen schrijft in haar artikel in
de krant onomwonden dat er omstreeks
1442 een Diakenweeshuis met school is
toegevoegd aan het Nieuwe Gasthuis. Dit
is pertinent onjuist. Het diaconieweeshuis
dateert van na 1625.
De onvrede over de gang van zaken tot
dat moment in het midden van de zes
tiende eeuw is de belangrijkste reden
voor de stichting van een Burgerweeshuis
r
p
i*
m
4
Afb. 10a: fragment plattegrond van Zutphen
waarop het Weshuis (16) staat aangegeven
(niet het huis op de hoek van de Waterstraat
maar het huis dat er achter ligtgrenzend aan
het hof van de Landdrost Van Heeckeren.
mp
yornJ
Afb. 10b: Fragment plattegrond van Zutphen
uit de stedenatlas van C. Braun en F. Hogen-
berg 1580). Afgebeeld zijn het Gravenhof (4)
en het stadhuis (2). De toren van de Grote
Kerk heft nog een spits.
H.J. van den Berg, Vierhonderd jaar Burgerweeshuis Zutphen. Zutphen, 1969; 9.
Ter plaats van de linkervleugel van het huidige Museumhotel.
22
2
m
t
WHI4
