78
vrouwen, de Kerk gaf edicten uit, waarin
hun beroep werd geregeld, maar die re
gelingen waren niet gericht op een betere
verzorging van moeder en kind, maar
hadden ten doel het leven van het kind
lang genoeg te verlengen, dat het nog ge
doopt kon worden.
We weten niet veel van het peil van de
vrouwen, die in die tijd als vroedvrouw
optraden, noch van de methoden, die zij
toepasten. Ze stonden niet hoog aange
schreven. Het waren vaak ruwe, ongelet
terde vrouwen. Drankzucht was een veel
vuldig voorkomend verschijnsel. Boven
dien waren de middeleeuwse steden sterk
vervuild. Riolering bestond nog niet. Stin
kend afval, ongedierte en vliegen vorm
den een bron voor alle mogelijke infec
ties. Geen gunstige omstandigheden voor
een ongestoord verloop van zwanger
schap en kraambed.
De zestiende eeuw
Dank zij de bibliotheek in Alexandrië
hadden ook de Arabieren kennis geno
men van de Griekse medische kennis.
Rhazes en Avicenna waren beroemde
Arabische geneesheren. Hun geschriften
kwamen door de veroveringen van de
Arabieren ook in Spanje terecht. Daar
heeft de Joodse wijsgeer en arts Maimoni-
des in zijn jonge jaren ongetwijfeld de
gelegenheid gehad zich in hun werken te
verdiepen totdat zijn familie omstreeks
1180 uit Spanje vertrok..Zo drong de Ara-
bisch-Joodse geneeskunde van Spanje uit
op naar West-Europa.10 Pas zo omstreeks
1500 kwam er een beweging op gang,
die de geneeskunde en de verloskunde
probeerde op een meer rationele basis te
rug te brengen.
Een eerste symptoom was een boek van
Eucharius Roeslin uit Worms, dat in 1513
verscheen: Der Garten der Frauen unter
der Niederkunft und der Fiebammen (De
tuin der vrouwen tijdens de Bevalling en
der Vroedvrouwen). Het boek werd ge
schreven op verzoek van Catharina, gra
vin van Brunswijk en was bedoeld om de
onwetende vroedvrouwen een handlei
ding te verschaffen om veiliger en effi
ciënter te werken. Het bevatte weinig
Afb. 3: Verloskundige stoel volgens Roeslin uit
ref. 1.
nieuws. De inhoud was een mengsel van
Griekse opvattingen en middeleeuws bij
geloof, maar het heeft toch veel goeds tot
gevolg gehad. Roeslin had zelf vermoede
lijk nog nooit een bevalling bijgewoond,
want dat was in die tijd aan mannen
streng verboden! En zowaar: Roeslin geeft
een tweetal afbeeldingen van de verlos
kundige stoel (afb.3 en 4)! Op dit onder
deel geen principiële wijziging in de laat-
Afb. 4: Verloskundige stoel in gebruik
reproductie uit "Der Garten der Frauen" van
Roeslin uit ref. 7
G.A.Lindeboom, Inleiding tot de Geschiedenis der Geneeskunde, 1985, Rodopi, Amsterdam, pag.83-86.
