75
Jan van der Kluit
"Onverschillig met welke beschaving men te doen heeft: de positie van de vrouw is
altijd een index van het beschavingspeil. Die positie laat zich het best beoordelen
aan de hand van de zorg die de vrouw ten deel valt tijdens zwangerschap en
kraambed". Zo begint Howard W. Haggard zijn boek "Devils, Drugs and Doctors". 1
Al is deze uitspraak wat ongenuanceerd, Haggard geeft wel duidelijk aan, dat er
een groot verschil was tussen de behandeling van zwangeren en kraamvrouwen bij
primitieve volkeren en de verleende zorg tijdens de hoogtepunten van de
Egyptische, Griekse en Romeinse beschavingen.
De Primitieven.
Bij de primitieven beschouwde men kin
deren krijgen als een natuurlijk gebeuren.
Men stond daar vrij onverschillig tegen
over, ook al was de geboorte veelal om
geven met bepaalde riten, die per regio
sterk konden verschillen: baden in koud
water en direct weer aan het werk, boete
doen door te "roosteren" voor een gloei
end heet vuur, bevallen onder zang en
muziek enz. We moeten hierbij niet al
leen denken aan toestanden uit de prehis
torie. Het artsen-echtpaar de Jonge-Veen-
land meldde in 1953, dat het op het Indo
nesische eiland Alor, ten noorden van
Timor nog voorkwam, dat de dukun op
de buik van de vrouw ging zitten als de
bevalling niet wilde vlotten.2 We kunnen
wel aannemen, dat barende vrouwen
vanaf de oertijd nooit geheel van hulp
verstoken zijn geweest. Vrouwen, die zelf
al kinderen hadden zullen als "ervarings
deskundigen" hun buurvrouw wel heb
ben bijgestaan. Sommige van die vrou
wen gingen regelmatig helpen bij beval
lingen en zo ontstond het beroep van
vroedvrouw.
In de bijbel worden de Joodse vroedvrou
wen Sifra en Pua in Exodus 1:16 met
name genoemd. Zij krijgen de opdracht
van de pharao van Egypte alle zonen van
Hebreeuwse vrouwen na de geboorte on
middellijk te doden. Meisjes mochten
blijven leven. In de Statenvertaling van
1618-1619 lezen we: Wanneer gij de He-
breïnnen in het baren helpten ziet ze op
de stoelenis het een zoonzoo doodt
Afb. 7: Vruchtbaarheidsgodin tijdens de
bevalling in zittende houding 650-5700 v.C.),
AnkaraArcheologisch Museum. Uit ref. 4.
I loward W. I laggard, Van medicijnman lol geneesheer, vertaald en bewerkt door Dr.Mr.Dr.W.Schuurmans Stekhoven, 1951,
G.J.A.Ruys, Amsterdam, pag.15.
Guus en Baukje de Jonge-Veenland, Alor en Timor 1953-1956, Walburg Pers, Zutphen, pag.76 en 101
Vrouwenverhalen
Zwangerschap en kraamverzorging in de loop der tijd.
