68
te doen naar het plaatselijke bakkers- en
banketbakkersbedrijf. De gepubliceerde
bevindingen, neergelegd in een 15 cents
kostend boekje werd in zowel de landelijke
als de regionale pers warm onthaald. Zo
ook in De Graafschapper (Volksblad voor
Zutphen en de Graafschap) van 8 juni
1903
BAKKERIJ SLAVEN
"Zulke toestanden schreien ten hemel en
tarten het menschwaardig bestaan. Zij ver
meerderen de ontevredenheid en kweeken
daardoor onwillekeurig het socialisme.
Wie het socialisme bestrijden wil moet
krachtig medewerken om aan zulke mis
standen een einde te maken.
Maar om ze te bestrijden moet men ze
kennen en daarom verdient de Zutphense
Commissie van enquête voor haar rapport
en de openbaarmaking daarvan onze
dank."
Het rapport meldt dat per 1 januari 1903 in
Zutphen 18.504 inwoners waren, waarvan
582 in de beide Gasthuizen en 482 in de
Militaire gebouwen.
Daar de Gasthuizen een eigen broodvoor
ziening hadden en omdat de militairen hun
commiesbrood uit Deventer aangevoerd
kregen verzorgden de 58 plaatselijke bak
kerijen dus de behoefte aan brood voor ca
17.500 personen.
Maar, omdat er bij die 58 bedrijven een
broodfabriek was en een coöperatieve bak
kerij leidde dat tot een zeer zwakke con
currentiepositie van de 56 zelfstandige bak
kers wegens het zeer geringe debiet van de
meesten hunner.
Nu was er wel een vrij groot verschil in so
ciale positie binnen deze groep, omdat er
een duidelijk onderscheid bestond tussen:
a. De zuivere banketbakkers, die geen
brood bakten (4 stuks).
b. De brood- en banketbakkers (10 stuks).
c. De zuivere broodbakkers (44 stuks)
en waardoor tevens de arbeidsomstandig
heden in de verschillende bakkerijen dui
delijk uiteen liepen.
Het waren vooral de 54 bakkerijen onder
punt b. en c. die aandacht vroegen in ver
band met de daar te verrichten nachtar
beid, en van die 54 bedrijven maakte men
een onderverdeling in:
1Grootbedrijf: Patroon met meer dan 4
ondergeschikten boven 18 jaar 1 stuks)
2. Middelgrootbedrijf: Patroon met 2 tot 4
ondergeschikten boven 18 jaar 8 stuks)
3. Kleinbedrijf: Patroon met 1 of 2 onderge
schikten boven 18 jaar (26 stuks)
4. Enkelbedrijf: Patroon werkt alleen of met
een jongen onder 18 jaar (19 stuks)
Het klein- en enkelbedrijf is dus verre over
heersend. Bij de kleine bakkers met een ge
ringe omzet nemen verschillende er
daarom een nering bij. Wanneer echter het
debiet als maatstaf wordt gekozen dan zou
het groot en middenbedrijf 9 firma's) over
heersen.
De kleine bakkers klagen dan ook over de
toestand waarin hun bedrijfstak zich be
vindt. De ernstige concurrentie die zij kre
gen van de broodfabriek is na de vestiging
van de coöperatieve broodfabriek in 1902
nog verscherpt en is verre van' rooskleurig.
Zij hebben daardoor meestal grote moeite
hun leveranciers te betalen.
Verder vergroten de problemen zich door
gebrek aan bedrijfskapitaal en gemis aan
administratief gevoel en kennis, waardoor
de winkellade en de huishoudbeurs ogen
schijnlijk probleemloos ineen gaan vloeien.
In feite klaagt nagenoeg de gehele bakkers
branche over een gebrek aan inkomsten.
Slechts enkelen maken in Zutphen goede
zaken.
SANERING
De commissie ziet wel mogelijkheden tot
verbetering van de situatie:
1e Bedrijfsconcentratie, van b.v. drie be
drijven tot één waardoor de productiviteit
kan worden opgevoerd. Maar ook signa
leert men in deze bedrijfstak het sterke in
dividualisme en het "eigesbaas" willen
zijn, hetgeen deze oplossing bemoeilijkt, ja
zelfs onmogelijk lijkt te maken.
2e Verbetering van de productiemethodes.
Hier is het ontbrekende "eigen kapitaal"
nodig voor aanschaf van b.v. moderne
kneed- en deeg- verdeel machines en ver
vanging van de nog zeer veel gebruikte
wulfovens**. Een onmogelijkheid dus bij
