arbeiders wordt gesproken. Een voor
beeld lezen we in de Zutphense Courant
van 11 april 1903 als de Zutphense Ar
beidersbeweging (voorzitter H.J.van Rij-
sewijk) dan een bijeenkomst heeft belegd
waarop de spreker, de heer Ammerlaan,
de Zutphense Courant kapittelt omdat
deze "zoals trouwens alle bourgoisiebla-
den, leugenachtige berichten verspreidt
omtrent de staking, om de arbeiders te
ontmoedigen!"
De krant meldt voorts dat hij de bezit
tende klasse heftig aanviel en daarbij
herhaaldelijk werd toegejuicht. Ammer-
laan geeft vervolgens een overzicht van
de stakingsacties elders in het land en
roept de Zutphense arbeiders krachtig op
om ook te staken. "De sigarenmakers zijn
reeds begonnen, en de lompenarbeiders
zullen vandaag volgen."
UITZUIGERIJ
En dat was niet de eerste keer dat de si
garenmakers zich verzetten; ook in 1894
waren de spanningen hoog opgelopen,
toen 27 werknemers van P.Broere aan 't
Rijkenhage het werk neerlegden.
In een pamflet over deze staking schrijft
de secretaris C.Vallinga van de Neder-
landsche Sigaren- en Tabaksbewerkers
Bond over het "beloop van de stakende
sigarenmakers":
De brutaliteit en behandeling door
P.Broere (Markt C281tegenover de ar
beiders moet aan het licht komen, omdat
een onderzoekcommissie van enige ge
goeden via de Zutphense Courant tot nog
toe niets liet horen. Per strooibiljet maakt
men nu alles bekend omdat
1De stakende sigarenmakers door de ar
beiders en burgers in het ongelijk ge
steld worden.
2. Men de oorzaak van de staking niet
weet.
3. Men niet wil of durft te onderzoeken
welke partij gelijk heeft.
Dan volgt het door Vallinga samenge
stelde dossier van Broere:
Vestiging van Broere ongeveer 12 jaar
geleden c.a. 1882). Toen werkte hij met
vier sigarenmakers, de werkplaats was op
de zolder waar hij nu woont, Markt
C281Dat bleek weldra te klein wat
hem noodzaakte een andere fabriek te
huren en wel op het Rijkenhage.
Bij de verhuizing van de gereedschappen
werkte men vroeger dan normaal en dan
tot 's-avonds Iaat, maar loon voor dat
werk werd niet betaald. De reden was:
"Loon Ben je gek. Die dag hebben juI-
ie voor mij gewerkt, ik heb ook niets
verdiend!
Broere kon het toen al niet nalaten onbe
taalde arbeid te eisen. Naast
verhuiswerk moest er ook gesjouwd wor
den, en moest de tabak van het
spoorstation worden gehaald. Daar kreeg
ieder vroeg of laat mee te maken.
Zelfs invalide werknemers werden daar
van het slachtoffer; ook met ongelukkige
armen en benen werd men gedwongen
dat werk te verrichten want anders moest
hij een ander nemen en betalen Maar
daar bleef het niet bij....
Om deze uitzuigpraktijken te kunnen
blijven toepassen had Broere assistentie
nodig.
Maar wie leent zich voor zulke uitzuige-
rij? Alleen een meesterknecht als J J.de
Jong, weggejaagd klassiaal1 leende zich
hiervoor. Dit personage voerde in 1885
het zogenaamde "stripwerk" in. Op de
sfsr
Hoek Beukerstraat-Sprongstraatnu Bakker
Bartmaar ooit sigarenhandel Bongers en
Bestelhuis Hollandsche SpoorwegLet op de
tramrails richting Markt
13
1 Bedoeld zal zijn klassiaan, d.w.z. een
in een strafklas geplaatste militair, red.
A
[S
i
