Door Jan Nieland
In het Gemeentearchief te Zutphen bevinden zich aantekeningen van Henk
Borgdorff. Deze oud-Zutphenaar stelde voor zijn overlijden een vrij uitgebreide
documentatie samen over de tabaksindustrie in Zutphen. Zijn gegevens speelden
een centrale rol bij het tot stand komen van dit artikel dat handelt over een
categorie Zutphense middenstanders die leefde van een artikel dat eertijds de
gezondheid heette te bevorderen.
Niemand had na lezing van de medede
ling van Burgemeester en Wethouders
van
Zutphen, die op 1 6 februari 1894 in de
Zutphense Courant verscheen kennelijk
bezwaren gemaakt.
Het college had toen namelijk: "Gelet op
art 6 der Wet van 2 juni 1875 (Staatsblad
nr 95) doen weten dat is ingekomen een
verzoekschrift van C.D.Muijderman al
hier, om in zijne tabaksfabriek kada
straal sectie F nr. 3846, de bestaande
stoommachine te mogen vervangen door
een gasmotor."
Genoemd verzoekschrift lag vervolgens
de gebruikelijke tien dagen ter inzage op
de secretarie en omdat bezwaren tegen
de inwilliging van het verzoek, bij de
hoorzitting op 2 maart om 13.00 uur uit
bleven, kreeg requestrant probleemloos
zijn gewenste vergunning op 14 maart.
C.D.Muijderman behoorde tot een vrij
belangrijke familie van liberale
Zutphense middenstanders die door een
ferme belangstelling voor de politieke
ontwikkelingen, als secretaris van de Li
berale Unie, een invloedrijke plaats in
nam in de toenmalige Zutphense samen
leving.
PRODUCENTEN
Als tabaksfabrikant was hij (C.D.) geen
eenling hier ter stede, want een indru-
kwekende en goed leesbare lijst van col
lega-tabaksfabrikanten, kerverijen, siga-
12
rendrogerijen en droogkamers staat ge
noemd in de Tafel op het Recueil van
B&W vanaf 1883 (inv 198 NAZ).
We lezen naast C.D.Muijderman (Laar
straat E 93); o.a. de namen van P.Broere,
E.Van Gendringen, J.W. Velders, Sijpes-
teijn en van der Voorst, A.Meertstad,
E.Wijers; Nieuwenhuyzen en Co in de
Rodetorenstraat, J.G.Dellemijn in Barl-
heze B92; A.Hillen, Groenmarkt B 28 en
de "rookverdrijver/sigarenmaker M.Reh-
bijn, Oude Wand E 91
Kortom, de tabaksindustrie was vrij uitge
breid en er was in enkele gevallen zelfs
sprake van middelgrote bedrijven. Het
gemeenteverslag van 1876 vermeldt na
melijk dat er drie sigarenfabrikanten zijn
met 20 tot 40 werknemers, waaronder
Muijderman en Velders. In de meeste ge
vallen was er echter sprake van "huisar
beid' die plaats vond in vaak droevige en
ongezonde omstandigheden.
De "groten" onder de producenten be
paalden daarbij de prijs die laag kon blij
ven door slechte betaling van de werkne
mers, door mechanisering en door spe
cialisatie van de arbeid.
De "volgers", waren de thuiswerkers. Zij
plukten de wrange vruchten bij hun strijd
om het bestaan in onmenselijk lange
werkdagen waarbij ook de kinderen wer
den ingeschakeld.
Het was dan ook bij de sigarenindustrie
in Zutphen waar reeds in een vroeg sta
dium van arbeidsonrust onder stakende
DE SLAVEN VAN DE TABAK EN HUN
DRIJVERS
