mijnheer De Buhat met mij ophadhoe
sjiek ik gekleed ginghoe frank en vrij ik
me gedroeg. Hij was het er helemaal mee
eens dat ik me toelegde op zoiets lof
waardigs als de wiskunde en niet meed
eed aan de uitspattingen van de andere
soldaten. Hij wist echter niet dat ik nauw
verwant was met zijn nichtmevrouw de
La Curée. Misschien hoopte hij wel me
tot Calvijn te kunnen overhalen. Ik beviel
hem zozeer - hij vertelde dat aan wie het
maar horen wilde - dat hij zei te hopen
dat hij mij tot zijn vrienden mocht rekenen.
Zoals u zich wel kunt indenkendacht ik
er niet over de eer die hij mij betoonde af
te slaan. Al evenmin wees ik het aanbod
af dat hij me vervolgens deednamelijk dat
hij mij de horologeographie zou lerenof
tewel de methode om op allerlei manie
ren met een kwadrant de hoogte van de
zon te meten. In slechts een paar dagen
wist hij mij te leren wat zelfs de slimste
wiskundige van Holland mij niet in en
kele maanden zou kunnen eigenmaken
en de goede man was uitermate tevreden
over de voortgang van zijn leerling.
Ik weet eigenlijk niet of ze niet samens
panden,mijnheer De Buhat en hij, om
me te perverteren en mij tot het huge-
nootse geloof over te halen. Hoe dan
ooktelkens weer gaven ze me boeken
van Calvijn en van Du Plessis-Mornay33 te
lezenen ze vielen me voortdurend lastig
met het Mystère d'iniquité34 en de werken
van Sint-Aldegonde.35 In zijn grote goe
dertierenheid beschermde Cod mij in die
zo gevaarlijke situatiezoals hij het bij
eerdere gelegenheden al zo vaak had ge
daan. Al hun pogingen liepen dan ook op
niets uit. Hoewel ik toen bepaald niet een
vurig katholiek wasmoest ik niets heb
ben van hun betogen of van die van hun
patriarchen.36 Ik zei hun vaak dat ik heel
goed onderscheid wist te maken tussen
het geloof en de zeden van onze pries
ters, et dat ik nooit afstand zou doen van
mijn geloof, dat zowel hun voorouders
als de mijne hadden beleden. Op die ma
nier wist ik me eruit te redden, want ik
ben nu eenmaal geen groot theoloog en
niet echt opgewassen tegen hun sofismen.
Maar ik zal u toch nog even vertellen wat
de duivel uitvoerde om hun plannen te
ondersteunen. Ik was ingekwartierd bij een
eerzaam koopman, aan wie ik een nogal
forse huur voor mijn kamer betaalde, of
schoon hij verplicht was me gratis te
huisvesten.37 Hij had mijn kamer dan ook
goed ingericht, en gedroeg zich uitermate
voorkomend en beschaafd. Nooit viel hij
mij lastig over de maandelijkse huur. In
mijn kamer had hij een schilderij38 opge-
Noten:
33 Philippe de Mornay, heer van Plessis-
Marly (1549-1623), meestal Duplessis-
Mornay genoemd was een intellectueel
leider van de Franse protestanten. Hij pu
bliceerde in 1598 een traktaat over het
avondmaal onder de titel De l'fnstitution,
usage et doctrine du saint sacrement de
l'eucharistie en l'Église ancienne: com
ment, quand et par quels degrez la messe
s'est introduite en sa place (La Rochel Ie,
1598) dat al spoedig een van de belang
rijkste werken in de twistgesprekken tussen
de katholieken en protestanten werd.
34 Eveneens van de hand van Duplessis-Mor-
nay was Mystère d'iniquité, c'est-a-dire I'-
Histoire de la Papauté, oorspronkelijk in
het Latijn geschreven, in Franse vertaling
verschenen te Saumur bij Thomas Portau
in 1611In dit geschrift, gericht tegen de
geleerde werken van kardinaal Beliarmi-
nus en Baronius, wil Duplessis-Mornay be
wijzen dat het pausdom ongelijk heeft.
Protestantse naamgenoten van de drukker
uit Saumur vestigden zich later overigens
in Zutphen, wellicht verwanten.
35 Philips van Marnix, heer van Sint-Aldeg
onde (1538-1598), burgemeester van Ant
werpen en raadsman van Willem van
Oranje, schreef met name enkele apologe
tische werken, o.a. het zeer populaire, sati
rische en scherp antikatholieke Byenkorf
(1569), alsmede het Tableau des différends
de la religion, postuum gepubliceerd in
1599-1605.
36 Bedoeld zijn natuurlijk grote auteurs als
Calvijn, Beza, Duplessis-Mornay, en ande
ren.
37 Voor de gedwongen inkwartiering van de
militairen ontvingen de burgers van de
overheid namelijk een vergoeding, het zo
genaamde serviesgeld.
38 De tekst geeft hier vtableau'. In plaats van
een schilderij kan dit echter ook een inge
kleurde prent betekenen.
19
