Jan Kreijenbroek
Jan Kreijenbroek is in de geschiedenis van "het licht" gedoken, hij laat in dit
artikel zijn licht schijnen over elektriciteit. Elektriciteit en licht liggen immers dicht
bij elkaar.
De geschiedenis van "stroom" in Zutphen is ongeveer een eeuw oud. Reden
genoeg om terug te kijken en de grote lijnen in het verhaal nog eens te lezen
misschien met een glimlachmisschien met een diepe frons tussen de ogen.
Op zijn verzoek heeft de redactie de tijdsvorm gehandhaafd, zoals hij dat had
aangegeven.
Onderzoek
Op voorstel van negen leden van de ge
meenteraad moet het college (van burge
meester en wethouders) in mei 1898 des
kundigen laten onderzoeken of er in
Zutphen plaats is voor een elektriciteits
centrale. Dit in verband met de toestand
van de gasfabriek en met het oog op het
belang van de gemeente en de toekom
stige verbruikers van elektriciteit. Het col
lege moet een plan aanbieden aan de
raad, compleet met kostenplaatje en ad
vies.
De capaciteit van de gasfabriek is op dat
moment niet langer toereikend en de raad
wil, ondanks het verzet van de verantwoor
delijke wethouder, weten of de invoering
van elektriciteit het gasverbruik zover kan
terugdringen dat er voorlopig geen nieuwe
gasfabriek hoeft te worden gebouwd.
In het uitgebrachte rapport worden di
verse mogelijkheden nader toegelicht. Zo
wordt opgemerkt dat alleen gasmotoren
of stoommachines in aanmerking komen
voor de opwekking van elektriciteit.
Als mogelijke vestigingsplaatsen noemt
het rapport een paar panden in de buurt
van de gasfabriek op de IJsselkade of in
de buurt van de veemarkt. Over het al of
niet rendabel zijn worden verschillende
berekeningen getoond. Deze zijn afhanke
lijk van het aantal af te nemen kilowatturen.
De raad behandelt dit rapport van de fa.
H.H. Geveke en Co op 3 oktober van dat
zelfde jaar. Omdat er te veel onzekerhe
den zijn of het opwekken van elektriciteit
wel of niet haalbaar is én omdat er geen
zekerheid is over de rentabiliteit van de
dynamo's, stelt het college voor om toch
maar een nieuwe gasfabriek te gaan bou
wen. Dit voorstel wordt met tien stem
men voor en zeven tegen aangenomen1.
De eerste elektriciteit in Zutphen
Toch komt er voor de eeuwwisseling op
beperkte schaal elektrisch licht in
Zutphen. Want op 6 juni 1899 meldt de
Zutphensche Courant at het bestuur van
het Oude en Nieuwe Gasthuis heeft be
sloten de gebouwen van het krankzinni
gengesticht elektrisch te gaan verlichten.
In het voormalig Ruitershofje, dat kort
daarvoor door het gasthuis is aangekocht,
zal de benodigde apparatuur geplaatst
worden.
De krant meldt op 26 november 1901 dat
er plannen bestaan om de ijsbaan van de
Zutphensche IJsvereniging - toen nog in
het Coenenspark - elektrisch te gaan ver
lichten. De gemeente heeft de benodigde
vergunningen voor de aanleg van de ka
bel onder het spoor door al afgegeven.
De kosten zullen door middel van een le
ning bestreden worden. Voor het plan be-
39
Elektriciteit in Zutphen (1)
