lijkvormigheid aan Jezus. Diezelfde stich
ting hadden zijn catechisaties; trouw en
zorgvuldig gaf hij die, hoeveel moeite hij
er ook mee had. Een sobere liturgie moest
ertoe leiden dat het Woord centraal
stond. De boodschap die ons uit het
Evangelie bereikte zou helder en duide
lijk opklinken: Jezus de God-mens, dat
was het ijkpunt; niet de leer, maar de
Heer, dat was de crux.
De mens- en maatschappij-opvatting
waar Van der Loeff voor stond was be
trekkelijk optimistisch. De mogelijkheid
tot trapsgewijze ontwikkeling van mens
en mensheid bood - ook op het gods
dienstige vlak - zicht op vooruitgang. In
cidenteel was er hapering in dat proces
mogelijk, misschien wel terugval, maar
de tendens tot opklimming en groei was
evident. Deze in wezen conservatief-libe-
rale theologische opvatting verbreidde
Van der Loeff in woord en geschrift. Het
was tevens een élan voor zijn pastorale
werk. Daar komt echter nog wel iets bij.
Uitgaande van een hoge opvatting van
het ambt, zo eigen aan de 'Groningers',
trachtte hij de praxis pietatis vóór te le
ven, wenste hij voor zijn gemeente gids
én voorbeeld te zijn.39
Slotbeschouwing
Vier jaren (1832-1836) predikant te
Slochteren, acht jaren (1836-1844) te
Noordbroek en 25 jaren te Leiden (1847
1872). Daartussen in Zutphen: slechts
twee- en-een halfjaar. Het lijkt een wat
merkwaardige reeks. De jaren te Slochte
ren waren leerjaren; in Noordbroek be
gonnen bewustwording en ontplooiing,
Leiden zag de oogst. En Zutphen?
De periode te Zutphen bracht Van der
Loeff gewenning aan het stedelijke leven.
Het zich leren bewegen in een samenle
ving waar de predikant - hoewel beho
rende tot de elite - toch één van de velen
was. Illustratief hiervoor lijkt me dat hij in
Noordbroek over zijn huis schreef als 'de
pastorie', deze benaming komen we in
Zutphen niet meer tegen. Een periode
ook waarin verenigings- en genoot
schapsleven een bron vormden voor ken-
Feest in de roemruchte wijk de Polsbroekmet de duidelijkheid niets te wensen overlatende slogan
"Al is onze straat ook niet in telonze plicht als Nederlander kennen wij wel". Het was bij uitstek
de wijk van Rutgers van der Loeff. (Foto: Collectie Stedelijk Museum Zutphen)
30
