Dr. EverhardJans
Soms krijg je ongevraagd kopij. Dat was in ieder geval zo bij het hieronder-
staande artikel van de hand van dr. Everhard Jans uit Almelo. Met zijn deskundig
heid op het gebied van de bouwhistoriebeschrijft hij hier de ornamenten van
enkele burgerhuizen. De figuur van Emond Hellenraetbekend als architect van
het Wijnhuis aan de Groenmarktkrijgt aandacht en wordt vergeleken met de
Amsterdamse bouwmeester Hendrick de Keyser.
Het artikel ontstond als reactie op een bijdrage van Zeno Kolks over een huis in
Del den.
Kunsthistoricus Zeno Kolks heeft in het
Jaarboek Twente 1996 geschreven over
het reeds in 1890 gesloopte Reigershuis
te Delden.1
Het artikel bevat veel lezenswaardige fei
ten, maar mist een preciese aanpak wat
betreft een stij(kritische analyse. Vooral
de ornamentiek is in dit opstel onderbe-
icht gebleven. In dit verband is een citaat
van Walter Paatz veelzeggend; "Omdat
de ornamentiek altijd het minste gebon
den is aan utilistische doeleinden, kan het
creatieve vermogen hieruit het duidelijkst
worden afgelezen."2
Vergelijkend onderzoek
ornamentiek
Merkwaardig genoeg heeft Kolks niet ter
harte genomen wat in mijn proefschrift
over burgerhuisvormen tussen IJssel en
Eems te lezen staat: "Boven de beide ven
stertimpanen van de etage waren de in
scripties "ANNO" en "1 657" (het bouw
jaar) aangebracht in zandsteenblokken.
De cartouche was in vlezige, vroeg-ba-
rokke kwabstijl uitgevoerd.
Deze ornamentiek was populair in
Noord-Nederland, maar ook in Noord-
Duitsland. Men wordt aan de architectuur
van de Zutphense bouwmeester Emond
Hellenraet herinnerd. Vergelijk bijvoor
beeld de gevels van de Zutphense burger
huizen Lange Hofstraat 3 en Houtmarkt
70, evenals het gebouw "Corps de
Garde" aan de Pelikaanstraat 4 aldaar.
Ook buiten Zutphen voerde Hellenraet
(geboren in het Rijnlandse Düren) op
drachten uit, zoals het raadhuis van Lo-
chem ons leert. Er is ook een stilistische
verwantschap met de twee bewaard ge
bleven pronkgevels uit de periode rond
1660 aan de Markstraat."5
f,
Het patriciërshuis 't Reigershuis aan de
Langestraat in Deldengebouwd in 1657.
1
De Zutphense bouwmeester Emortd
Hellenraet en het Deldertse Keigershuis
