gens het gevreesde beroep van Zutphen.
Het kwam niet vóór de Kerkzoodat ik
reeds hoop kreeg. Met rust predikte ik
doch ziet na de kerk viel de slag! Zoo
beschouw ik de zaak; zij trekt mij plotse
ling uit de staat van tijdelijke rust envree.
Er waren echter diverse mensen die bij
hem aandrongen op aanvaarding van het
beroep. Zie hiervoor: Jansen, 'Ik ging 's
morgens',. In: Cronings Historisch jaar
boek. (Groningen 1997) 67-86, 70.
6. Bert Looper, 'De vergeten eeuw: Zutphen
1814-1918'. In: W.Th.M. Frijhoff [e.a.
red.], Geschiedenis van Zutphen (Zutphen
1989) 133-170, 149, 150.
7. De chroniquer van gereformeerd Zutphen,
M. van Osnabrugge, maakt in zijn Memora
bil ia. 125 jaar geschiedenis der gerefor
meerde kerk te Zutphen (Zutphen s.a.)
geen melding van het bestaan van dit ge
bouw. De 'separatist' De Haan is waar
schijnlijk de destijds te Groningen wo
nende ds. Tamme Foppes de Haan.
8. Zie voor ds. Jan de Liefde: Biografisch
woordenboek voor de geschiedenis van
het Nederlands protestantisme, II (Kampen
1983) 306vv. Uitgebreid komt de kwestie
tussen De Liefde en zijn kerkeraad aan de
orde in: L. Laurense, 'Ds. Jan de Liefde,
een doperse radicaal in Zutphen'. In:
Doopsgezinde Bijdragennieuwe reeks. 18
(1992) 83-100.
9. Zie voor Abraham van Pesch: The Menno-
nite EncyclopediaIV, Scottdale, Pennsyl
vania 1959, 148.
10. Men zie voor Bodisco: Jansen, 'Ik ging 's
morgens', met name noot 12.
11Zie voor Schultz Jacobi: J. Loosjes, Naam
lijst van predikantenhoogleeraren en pro
ponenten der Lutherse Kerk in Nederland.
's-Gravenhage 1925, 132-134. Voor Sta-
tius Muller: Ibidem, 225-226.
12. Biografisch Woordenboek, III, (1929) 346.
13. Jansen, 'Ik ging 's morgens', 78, 79.
14. Het gezin Van der Loeff zou van 28 april
tot 12 juni 1846 te Groningen verblijven.
15. C.W. Wijnaendts. Zie: Nederland's Patrici
aat, LI (1965) 350, 351. Voor Ramaer: R.
Wartena, Oude en Nieuwe Gasthuis Zut
phen, 1625-1975, Zutphen 1975, 38-47.
16. Wartena, Oude en Nieuwe Gasthuis, 47.
1 7. Thijs (dr. Matthias) van der Loeff, geb. Hat-
tem 7 augustus 1814, was medisch doctor
en scheepsarts. Hij overleed aan boord
van het schip d' IJssel op 20 januari 1843.
In: Nederland's PatriciaatXL (1954) 281
18. Zie o.a.: A. Vroon, Carel Willem Pape
(1788-1872): een Brabants predikant en
kerkbestuurder. Tilburg 1992.
19. De verklaring zou kunnen liggen - zij het
met de nodige voorzichtigheid gesteld - in
het volgende: in september 1845 lan
ceerde Van der Loeff samen met Erdbrink
het voorstel om de reeds jaren bestaande
Winter-becleeling, 'in dier voege te wijzi
gen, dat voortaan met het gratis verstrek
ken van voedings en verwarmingsmidde
len zoveel mogelijk in verband wierde ge
bracht het aanwijzen en verschaffen van
gepasten arbeid', (circulaire d.d. 23 sep
tember 1845, in archief Rutgers van der
Loeff). Het initiatief, dat zou resulteren in
de oprichting van de Protestantsche
Werkinrigting, vond alom bijval, ook van
de zijde van het stadsbestuur. Dat wendde
zich tot het R.K. armbestuur met het ver
zoek ook iets dergelijks te ondernemen.
Daarbij oefende het zo'n druk uit dat dit
bestuur besloot zich te ontbinden, (archief
R.K. parochie Zutphen, notulen kerkbe
stuur, 6 oktober 1845). Dit gremium zocht
daarop echter wel contact met Van der
Loeff c.s. en het gevolg daarvan was dat op
3 november 1845 een R.K. diaconiebe-
stuur geïnstitueerd werd. Deze gebeurtenis
vormde mede de aanzet tot de oprichting
van de R.C. Werkinrichting die echter pas
in 1851 écht van de grond zou komen.
20. Aanwezig in het particulier archief Rutgers
van der Loeff.
21. Beide lezingen werden in 1853 te 's Herto
genbosch gebundeld uitgegeven onder de
titel De wederkeerige opvoeding. Een
woord voor ouders en kinderen.
22. Gumal en Lina: eene geschiedenis tot nut
en vermaak der Jeugd: inzonderheid die
nende om haar de eerste en voornaamste
grondwaarheden van de Godsdienst in te
prenten. Het verscheen ook onder de titel:
Gumal en Li na: een verhaal voor de Jeugd
tot voorbereidend onderwijs in de waarhe
den der Godsdienst.
23. Op de gewone kerkeraadsvergadering van
19 juni 1845 wordt in artkel 4 een over
zicht gegeven van het ledenbestand van de
Hervormde Gemeente van Zutphen.
Zielen: Lidmaten: Predikanten:
1137
694
Verwey
1571
932
Van der Velde
1499
830
Griethuysen
1818
953
Erdbrink
2560
1285
Rutgers van der Loeff
24. Willem Frijhoff, 'Zutphense geschieden
In: Geschiedenis van Zutphen, 124.
20
