Kort en goed: de bronnen vertellen ons
dat op de kroon in de Sint Walburgiskerk
van Zutphen de namen te lezen zijn van
Jezus, Maria en de (twaalf) apostelen.
Maar...
Dit is onjuist. Op de kroon staan de na
men te lezen van Jezus en Maria en van
twaalf apostelen, maar niet van de
(twaalf) apostelen.
Enkele jaren geleden werd ik uitgenodigd
om voor de Historische Vereniging Zut
phen een inleiding te houden over "een
facet van de Walburgskerk". Om wat bij
mijn leest te blijven, koos ik voor het on
derwerp: De apostelen in de Sint Walbur
giskerk. In de voorbereiding interesseerde
mij even de vraag naar een mogelijke
vaste volgorde van de apostelen. De rijen
apostelnamen in de evangeliën (Matth.
10:1-4; Marcus 3:16-19; Lucas 6:13-16)
en in het boek Handelingen (Hand. 1:13)
kennen een telkens verschillende volg
orde. Maar misschien was er in de Sint
Walburgiskerk een eigen volgorde in ge
bruik. Vergelijking van de volgorde van
de apostelnamen op het koperen vont
(aan de hand van hun 'rugnummers'), in
het ensemble aan het gewelf van de hui
dige Credokapel en op de kroon gaf ech
ter geen enkele aanwijzing voor een
'Zutphense' volgorde. Toch leverde dit
onderzoekje een opmerkelijk feit op. Bij
de kroon staande noteerde ik de daar
voorkomende namen twee keer - steeds
beginnend bij Petrus: een keer met de
klok mee en een keer tegen de klok in.
Zoals gezegd: een aanwijzing voor een
volgorde vond ik niet, maar wel ontdekte
ik dat één van de apostelen ontbrak. Op
de kroon staan namelijk te lezen de na
men van Jezus en van Maria en daarnaast
de naam van Paulus - vaak als dertiende
apostel gerekend - de namen van tien
van de door Jezus geroepen apostelen én
de naam van Matthias, de apostel die na
de Hemelvaart van de Heer gekozen
werd om de plaats in te nemen van Judas
Iskariot, wiens naam ontbreekt. Maar van
de oorspronkelijke twaalf apostelen ont
breekt er - behalve Judas Iskariot - dus
nóg een! het gaat om S Jacobus Minor, de
zoon van Alpheüs.
De vraag is
Het is nauwelijks voorstelbaar dat de
naam van deze apostel nooit een plaats
heeft gehad in de kroon. Er moet dus iets
met die naam zijn gebeurd. Deze kroon
roept - net als vergelijkbare kronen - ons
het beeld in herinnering van het hemelse
Jeruzalem. Dat beeld wordt in het laatste
bijbelboek, Openbaring, beschreven. In
Openb. 21:14 is er sprake van een om
muurde stad, van een muur die twaalf
fundamenten heeft waarop de namen van
de twaalf apostelen en van het Lam staan.
Het is dus hoogst aannemelijk dat eertijds
de naam van Jacobus Minor gewoon ver
meld was op de kroon. Even aannemelijk
is het dat oorspronkelijk de namen van
Jezus en Maria met op de kroon voorkwa
men. Dat er voor Paulus een plaatsje is
ingeruimd, valt te begrijpen; hij wordt
vaak als dertiende apostel gerekend en
opgenomen in de rij van apostelen.
De vraag is dus: hoe komt het dat de
naam van Jacobus Minor niet voorkomt
en de namen van Jezus en Maria wel?
Een hypothese
In de verschillende bronnen is veelvuldig
sprake van wijzigingen op grond van be
schadigingen. Zo kom ik tot mijn voorlo
pige veronderstelling.
Oorspronkelijk heeft de onderste, twaalf-
zijdige band de namen vermeld van de
twaalf leerlingen die zijn opgesomd in de
lijst van Handelingen 1:13. Daarbij ook
de naam van Paulus.
Op enig moment in de geschiedenis zijn
de letters van de naam van S Jacobus Mi
nor uiteengevallen, losgeraakt. Daarmee
is de naam van deze apostel losgeraakt
van de namen van zijn collega's, boven-
dien raakten enkele letters daarbij be
schadigd. Toen is er met die losse letters
'gepuzzeld'. En, misschien wel omdat er
toch al een Jacobus voorkwam, namelijk
Jacobus Maior, zo kwamen de namen
van Jezus en Maria "te voorschijn".
14
