H. Mulder
In het voorjaar van 1990 werd door de museumcommissie van Het Groot Graffel
een kleine tentoonstelling georganiseerd onder de titel: "Het Groot Graffel in
oorlogsjaren".
Bijdragen hiervoor werden o.a. ontvangen van een aantal psychiatrische zieken
huizen waarvan in de oorlogsjaren de patiënten naar Het Groot Graffel werden
geëvacueerd.
De gegevens die hieruit werden verkregentezamen met de gegevens die in de
archieven van de gemeente Zutphen en het Oude en Nieuwe Gasthuis aanwezig
warenleverden de informatie op voor onderstaand artikel.
De geëvacueerde patiënten
Joodse patiënten
Als gevolg van verdedigingsmaatregelen
door de Duitse troepen die ons land op
10 mei 1940 waren binnengevallen wer
den o.a. alle psychiatrische ziekenhuizen
in de kuststrook door de bezettende
macht "gevorderd".
Dat betekende dat vaak in korte tijd voor
honderden patiënten en personeelsleden
andere huisvesting moest worden ge
zocht.
Voor het Oude en Nieuwe Gasthuis c.q.
Het Groot Graffel betekende dit de op
vang van patiënten en personeel van de
inrichtingen:
- Rosenburg, Loosduinen ('s-Graven-
hage);
- Provinciaal Ziekenhuis Duin en
Bosch, Castricum;
- Provinciaal Ziekenhuis nabij Santpoort
(voorheen Meerenburg);
- Vrederust, Halsteren.
Om een indruk te geven van de giganti
sche operatie die een dergelijke ontrui
ming met zich meebracht, nemen we uit
de jaarverslagen van Santpoort over, dat
nadat eind 1942 bevel tot ontruiming was
ontvangen, reeds op 4 januari en 5 febru
ari 1943 met zeven D-treinen 1334 pa
tiënten met 400 personeelsleden vertrok
ken naar een zevental verschillende in
richtingen in het binnenland.
Vermeldenswaardig is hetgeen te lezen
valt in de stukken van Santpoort over de
joden. Vermoedelijk zal het in andere in
richtingen niet veel anders zijn geweest.
Sf
vüimr h
V
Het transport van geëvacueerde patiënten van
Santpoort gebeurde o.a. met deze bus. (Foto:
Museumcommissie Groot Graffel Warnsveld)
Voornamelijk als gevolg van de razzia's
in juli 1942 in Amsterdam werden in
Santpoort de eerste joodse onderduikers
als "patiënten" opgenomen. Totaal "ver
dwenen" zo'n 200 joden als psychiatri
sche patiënten binnen de muren van
Santpoort.
Bij de evacuatie dragen alle joden
31
i:\dp O'/'V
Het Groot Craffel in oorlogsjaren
