Christiaan te Strake
Jan Willem Frans Brandts Buys wordt op
12 september 1868 geboren in Zutphen
als zoon van de plaatselijke organist,
klokkenist en stadsmuziekmeester Marius
Brandts Buys, naar wie in Zutphen een
straat genoemd is.
De jonge Brandts Buys blijkt over een bij
zondere muzikale gave te beschikken.
Op zesjarige leeftijd componeert hij a
stukken, vooral voor orgel en piano. Zijn
eerste uitgegeven composities dateren uit
1883.
Op 15-jarige leeftijd wordt hij benoemd
tot organist van de Broederenkerk. In
deze tijd was hij ook beiaardier. Door de
Noorse componist Edvard Grieg, een
vriend van zijn vader, wordt hij gestimu
leerd om in het buitenland verder te gaan
studeren.
Intussen legt hij zich steeds meer toe op
het componeren, vooral voor piano en
strijkinstrumenten. Zijn eerste orgelstuk,
'Zang aan zee', schrijft hij na zijn - we
gens geldproblemen noodgedwongen -
terugkeer in Zutphen.
In 1892 vertrekt Brandts Buys naar We
nen. Daar ontmoet hij, onder anderen,
weer Grieg, maar nu ook Joh. Brahms,
die beiden onder de indruk zijn van zijn
werk. Hij verkeert steeds meer in de ho
gere kringen waar hij vele bewonderaars
heeft. Voorlopig verdient hij de kost nog
met het bewerken van symfonieën van
Mozart, Beethoven en Haydn voor piano.
Hij besluit zich blijvend in Wenen te ves
tigen en zich geheel aan het componeren
te wijden. De muziek van Brandts Buys
kenmerkt zich door de kamermuziek-stijl.
Zo componeert hij veel stukken voor
piano, maar ook schrijft hij vele liederen.
Zijn eerste opera, 'Das Veilchenfest', in
samenwerking met de dichter Victor
Heindl geschreven, wordt geen succes.
Hij schrijft er na dat stuk nog zeven. In
1916 vindt in de Staatsoper in Dresden
de première plaats van 'Die Schneider
von Schönau'. Door deze komische
opera krijgt hij internationale bekend
heid. Mede door deze succesvolle opera,
die later nog diverse keren uitgevoerd zal
worden, kan hij van het componeren
ruim leven. Ondertussen is hij via een
aantal omzwervingen naar Salzburg ver
huisd, dat in die tijd een internationaal
centrum voor de muziek was.
Aan het eind van de jaren twintig wordt
de positie van Brandts Buys, die twee
keer met een joodse vrouw getrouwd is
geweest, moeilijk vanwege het opko
mend nationaal-socialisme. Na een lang
durige ziekte overlijdt hij in 1933.
Hij blijft enige tijd, vooral in Oostenrijk,
redelijk bekend. Maar in de loop van de
jaren vijftig raakt hij steeds meer in de
vergetelheid.
De bronzen buste (zie foto), is in 1930
vervaardigd door Rose von Ranson
(1895-1982) en werd in 1994 aangekocht
door het Stedelijk Museum van zijn ge
boorteplaats.
51
Jan Brandts Buys, componist uit Zutphen
