teerden berichten kregen van de hoofdof
ficieren en officieren van de Heerlijkhe
den, dat de epidemie zich uitbreidde. Ge
deputeerden besloten de patiënten hulp
te bieden. Hulpmiddelen werden hun
toegereiktwaaruit deze dan ook bestaan
mogen hebben. Maar toen drie jaar later
de rode loop was uitgebroken in Nijme
gen, kwam er een voorstel van het kwar
tier van Zutphen om de op 22 november
in Nijmegen te houden landdag uit te
stellen tot 4 december 1 782. Veel beteke
nis zal dit uitstel wel niet hebben gehad,
maar in ieder geval zijn de andere kwar
tieren nu wel akkoord gegaan. Het ver
slag van de landdag is tenminste geda
teerd 4 december 1 782. Er werd trou
wens voornamelijk gesproken over het
Reglement op het houden der spring-
h engs ten3
De rode loop kwam steeds dichterbij en
dat ontging de magistraat niet. Vandaar
de aandrang op het college van provi
soren van het Oude en Nieuwe Gasthuis
om het lazaret, dat in 1 776 speciaal voor
patiënten met besmettelijke ziekten was
gebouwd, in gebruik te nemen. Het is wel
typerend voor de werkwijze van provi
soren, dat men het lazaret pas in gebruik
nam toen de stad de nodige garanties had
gegeven voor de financiële gevolgen.
Daarnaast besefte het stadsbestuur, dat
rode loop in behoeftige gezinnen een ex
tra risico betekende in verband met de
krappe huisvesting en dikwijls slechtere
hygiënische omstandigheden. Daarom
kregen de praktiserende medici in febru
ari 1 783 de opdracht wanneer de besmet
tende koortzen zig in gebrekkige huisge
zinnen openbaren zulks datelijk den Ge
richte te informerenAlle vreemdelingen
werden geweerd uit vrees, dat zij de be
smetting zouden overbrengen. Op 31 juli
werd aan de garnizoenscommandant ge
vraagd, tot weringe van de roode loop, de
schildwachten opdracht te geven de
vreemde en pakdragende Joden bij de
poorten aan te houden en aan te brengen
bij de Heren van den Gerichte. Een dag
later werd besloten, dat in verband met
het voorkomen van de rode loop in Nij
megen, Arnhem en Grave, op de aan
staande kermis geen mensen uit deze ste
den met kramen of tafels zouden worden
toegelaten. Ook het venten werd hun ver
boden 4.
Weer een dag later stond de rode loop
letterlijk voor de poort. Dr Justinus Teng-
bergen meldde bij de magistraat, dat hij
een paar dagen daarvoor bij een patiënt
uit Voorst was geroepen, die rode loop
bleek te hebben. Deze patiënt knapte
weliswaar weer op, maar nu was zijn
hulp ingeroepen voor een paar andere,
eveneens met rode loop. De Zutphense
magistraat maakte er geen bezwaar tegen,
dat hij de behandeling op zich nam.
Maar dit was wel aanleiding om de bepa-
ing uit 1 779 weer te herhalen, dat perso
nen uit besmette gezinnen buiten de
poort moesten wachten, wanneer zij me
dicijnen of iets anders kwamen halen. Zij
konden hun wensen kenbaar maken aan
de schildwacht. Deze zou het doorgeven
aan de opzichter van de brug en deze
moest dan de bestelling verzorgen en
deze via dezelfde weg buiten de stad la
ten brengen.
Eindelijk, op 4 augustus 1 783, brak de
epidemie ook uit in Zutphen. Dr Tengber-
gen meldde twee gevallen: Vroesink in de
Barlheze en ene Clement in de Hospi
taalspoort. De patiënten konden geen van
beiden de noodzakelijke medicijnen be
talen, maar ze wilden daarvoor niet naar
de diakonie gaan, omdat zij daarvan nog
nooit hadden getrokken. Tengbergen
mocht voorlopig de medicijnen op stads
kosten uit de apotheek laten halen. Ver
der besloot het stadsbestuur de preven
tieve maatregelen uit Harderwijk uit 1 779
te laten herdrukken en verspreiden. Een
rondreizende operateur, Rodermel jr.
ging, toen hij niet in de stad mocht opere
ren, naar de herberg 't Kanon, aan de
overkant van de IJssei, juist buiten de
stadsgrens. Dat hielp dus niet veel! Met
alle mogelijke maatregelen trachtte men
de rode loop buiten de stadspoorten te
houden. Omdat in Arnhem nog steeds
dysenterie was, werd het de inwoners van
Zutphen verboden om daar naar de ker
mis te gaan met kramen of koopman
schap. Toen een kind van de Heer van de
47
