De geneesheer-directeur van het Oude en Nieuwe Gasthuis in Zutphen en het Groot Graf-
fel in Warnsveld, dokter Van Bork, woonde aan de Coehoornsingel in Zutphen. Op Goede
Vrijdag werd hij vrijgelaten uit het Huis van Bewaring, waaruit op de avond van die dag
tien medegevangenen op de IJsselkade gefusilleerd werden.
Op zaterdagochtend vernam hij dat de Canadezen uit de richting Vorden oprukten en dat
de Duitsers de weg naar Warnsveld wilden afsluiten. Nog nauwelijks bijgekomen van zijn
derde gevangenschap, besloot Van Bork onmiddellijk naar het Groot Graffel te gaan. Op
de fiets Warnsveld binnenkomend, zag hij Duitse stellingen bij het huis van mevrouw Ver
loren van Themaat.
In de winter van 1944-1945 hadden de Duitsers loopgraven aangelegd in een ring buiten
om het terrein van het Graffel. Dokter Van Bork had op grond van de Conventie van
Genève weten te verhinderen dat er Duitse loopgraven tussen de paviljoens werden ge
graven.
Op woensdag, 4 april, werd dit terrein 's middags getroffen door drie granaatinslagen,
links, rechts en in het midden. Hierbij raakten patiënten gewond. Dokter Van Bork conclu
deerde dat er sprake moest zijn van een systematische beschieting. Hij was tijdens de
gehele mobilisatieperiode van 1914-1918 als arts in militaire dienst werkzaam geweest
en tot 1937 regelmatig voor herhalingsoefening met geneeskundige stafofficieren opge
roepen. Het Graffel werd blijkbaar als een militaire versterking beschouwd. Toen hij in zijn
werkkamer aan de voorkant van het hoofdgebouw bericht kreeg dat er een jeep gezien
was bij de school in Leesten, begreep hij dat de beschieting van daaruit geleid werd.
Daar moest hij onmiddellijk heen. Hij bond een witte handdoek aan zijn wandelstok, zette
zijn hoed op en ging in zijn witte doktersjas erop af. Springend over de loopgraven zag hij
dat er geen Duitsers in zaten. Over het open veld ging hij verder, richting schoolgebouw.
In de keuken van het huis van de bovenmeester stond een Canadese militair, wiens eer
ste woorden waren: 'Have you got any eggs?' Van Bork antwoordde: 'No eggs. I want to
speak to your commanding officer.' 'Overthere in the jeep.' Enigszins verborgen in de
bosjes stond een jeep. Een militair met een koptelefoon op het hoofd achter het stuur. De
dokter zei: 'Do you know that you are shelling systematically a Mental Hospital?', waarop
de Canadees vroeg: 'Are there any Jerry's in?'. Van Bork kon het ontkennen, maar de Ca
nadese officier wilde weten waar de Duitsers dan wél zaten. Van Bork wees op de kaart
de Duitse stellingen aan die hij drie dagen tevoren gezien had in Warnsveld. Toen greep
de Canadees meteen z'n walky-talky en zei: 'George King Edward -
George King Edward. Emergency. The firing on target five-two-one has to stop
immediately.'
En direct daarna was het stil.
Dr J.J. van Bork, Utrecht
Bovenstaande tekst werd welwillend beschikbaar gesteld door de heer H. Mulder van de Museum
commissie van het Groot Graffel en met medeweten van de auteur.
de ziekenhuisstaf zochten dekking in de
gangen. De patiënten vertrouwden volle
dig op de dappere verpleegsters, waar
door er geen paniek uitbrak. Wel vielen
er enkele slachtoffers. De directeur van
het ziekenhuis, dokter Van Bork, ris
keerde zijn leven door met een witte vlag
door de vuurlinie naar de school te lo
pen. Daar vroeg hij de Canadezen het vu
ren op zijn ziekenhuis te staken. De dok
ter bleef niet in de bevrijde school maar
keerde terug naar zijn nog bezette zie-
8
Have you got any eggs?