Fred Bergman
U hebt een nieuw nummer van
Zutphen in handen. Er is een en ander
veranderd. Allereerst het formaat. We
waren uiteindelijk niet zo gelukkig met
het formaat dat in 1992 werd gekozen.
Het voor u liggende formaat staat tus
sen het oude en het vorige in en is
meer afgestemd op de wensen van de
lezers. Nieuw is ook de drukker: Delta
Grafex. Het beschikbare budget voor
de uitgave van dit blad heeft het be
stuur genoodzaakt offertes aan te vra
gen van een aantal drukkers.
De redactie werd uitgebreid met de
heer C. te Strake, ais conservator ver
bonden aan de Stedelijke Musea
Zutphen. Vanaf dit nummer treft u en
kele rubrieken niet meer aan: Uit het
Museum en Uit het archief bevatten in
formatie die op andere wijze ook al bij
het brede publiek bekend gemaakt
werd. Gebleven is de alom gewaar
deerde rubriek Wetenswaardigheden.
We hopen dat een en ander bevalt.
Uw reacties zijn welkom! Evenals tips
voor kopij!
Namens de redactie.
Jaap Riemens
De maatschappelijke positie van leprozen in
de laat-middeleeuwse en vroeg-moderne sa
menleving bewoog zich tussen twee polen.
Ze werden nooit volledig in de maatschap
pij geïntegreerd, maar evenmin geheel bui
tengesloten. Op welke wijze de houding te
genover leprozen in de stad Zutphen en om
geving in deze periode gestalte kreeg en
welke factoren daarbij mogelijk een rol heb
ben gespeeld, wordt in een kort bestek in
deze bijdrage beschreven.1
Het stedelijke leprozenhuis:
verbannings- én toevluchtsoord
Het leprozenhuis "de Worf" werd in het
laatste kwart van de 14e eeuw gesticht op
een gelijknamig stuk land ten oosten van
de stad.2 De exacte datum is weliswaar
onbekend, maar zal ergens liggen tussen
1375 en 1406.
Op 7 februari 1375 vergrootte de hertogin
van Gel re het rechtsgebied van de sche
penen van Zutphen. Deze uitbreiding be
tekende dat voortaan ook het landerijen-
complex "de Worf" (gelegen halverwege
de weg van Zutphen naar Warnsveld) zou
behoren tot de stadsvrijheid.3 Waarschijn
lijk werd de bouw van het leprozenhuis
pas na deze landsheerlijke schenking aan
de stad gerealiseerd. De stedelijk belan
gen zouden zich hebben verzet tegen de
bouw van een instelling op een plaats die
niet tot het rechtsgebied van de schepe
nen behoorde. Met name omdat in het le
prozenhuis primair de leprozen uit de ei
gen stedelijke samenleving zouden wor
den verzorgd. Zekerheid omtrent het be
staan van de instelling biedt echter pas de
overrentmeestersrekening van 1405/1406,
waarin de leprozerie wordt aangeduid als
het "siecken huis".4 Bijzonderheden over
de stichters of de stichtingsdatum van de
instelling zijn in deze bron echter niet te
vinden. Het ontstaan van leprozenhuizen
in de Zuidelijke Nederlanden en Frankrijk
in de periode 1100-1250 wordt in de re
gel geïnterpreteerd als een ontwikkelings
fase in het proces van voortschrijdende
groepsvorming bij leprozen. Zo be
schouwd, was de bouw van de leprozerie
een evenement van betrekkelijk belang,
waarvoor het niet nodig was een stich-
1
Een marginaal bestaan - leprozen in het
Zutphense (1400-160(1))
Van de redact ie
