Wilko Mieras
Bijgaand artikel werd geschreven door
Wilko Mieras, leerling van het Isendoorn
College. Het is een bewerking van zijn
scriptie geschiedenis (5 VWO), "Een stu
die vanuit de prins Bernhardlaan" en
gaat over de ruimtelijke ontwikkelingen
van Zutphen tussen 1874 en 1940.
De scriptie belicht een vijftal aspecten:
de demografische, de maatschappelijke,
de politieke, de ruimtelijke en de econo
mische ontwikkelingen in Zutphen tus
sen genoemde jaren, in dit artikel komen
de maatschappelijke en politieke aspec
ten niet aan de orde.
De redactie heeft de tekst zoveel moge
lijk gelaten zoals deze was aangeleverd.
Alleen een redactionele bewerking werd
toegepast.
De scriptie - en dat mag best gezegd
worden - werd beloond met een 10!
JCR
Inleiding
Zutphen in de periode 1874 tot 1940: van
Vestingwet tot het uitbreken van de Twee
de Wereldoorlog. Aan het eerste jaartal is
te zien dat ik de nadruk leg op de ruimte
lijke aspecten van de stad. Geschiedenis
is een compact geheel, het was moeilijk
om een indeling te maken. Ik ben uitge
gaan van de ruimtelijke ontwikkelingen.
Het bleek dat dat neerkwam op twee pe
rioden: de periode tussen 1874 en onge
veer 1910 en tussen 1910 en 1940. Het
jaartal 1910 is wat dubieus. De werkelijk
zichtbare ontwikkelingen begonnen pas
in 191 7. Ik heb gekozen voor 1910 omdat
toen de nijverheidspolitiek werd afge
schreven.
Bij de tweedeling was het erg moeilijk
toch een goed doorlopend geheel te krij
gen.
In deze bijdrage ga ik niet in op alle as
pecten die in de scriptie aan de orde ko
men. Zo treft u het verhaal over de David
Evekink Stichting niet aan, noch de socia
le en de politieke ontwikkelingen.
Bevolkingsontwikkelingen tussen 1874 en
1940
De ruimtelijke ontwikkelingen van
Zutphen hebben ook veel invloed gehad
op de bevolkingsontwikkeling in de stad.
Het is duidelijk niet zo dat de bevolkings
ontwikkelingen invloed hebben gehad op
het ruimtelijk beleid van Zutphen. Veran
deringen in de demografische cijfers ko
men er pas nadat er op ruimtelijk gebied
wat veranderd is. Te beginnen bij 1870
zien we een duidelijk stijgende trend in
de totale bevolking. Van bijna 15.000 in
woners in 1870 tot meer dan 21.000 in
1940, is zowel absoluut 7.000) als rela
tief (46,7%) een flinke stijging. Deze ont
wikkelingen zijn in vier perioden te ver
delen: de eerste is de periode tot 1876,
waarin de bevolkingsomvang iets afnam.
De tweede van 1876 tot 1898. In deze
periode nam de bevolkingsomvang toe
met ongeveer 4.000 inwoners. Tot 1913
stagneert de bevolkingsgroei en neemt het
aantal inwoners zelfs iets af. In de laatste
periode, tot 1940, kent Zutphen een groei
van bijna 3.500 inwoners.
De oorzaak van de verschillen in bevol
kingsgroei ligt bij de migratie van en naar
Zutphen. De daling tot 1976 is het staartje
van de economische stagnatie in Zutphen
die in de jaren '60 van de 19e eeuw be
gonnen was. Tot ongeveer 1895 is de
landbouwcrisis de oorzaak van de groei
ende stad. Op het platteland ging het
slecht, in de stad - die door de ontmante
ling meer woonruimte kreeg - waren bete
re vooruitzichten op werk. De stagnatie
14
Ruimtelijke ontwikkelingen in Zutphen tussen
1874 en 1940