vertakkingen in de plaatselijke
geestelijkheid hadden.
Begin 1579 diende een aantal
burgers van Zutphen een ver
zoek in om vrije uitoefening van
hun (hervormde) religie moge
lijk te maken. De stadhouder
antwoordde hierop dat dit in
overeenstemming was met de
religievrede. De magistraat ver
klaarde zich daarop in principe
bereid, mits de landvoogd toe
stemming gaf. Deze vertragende
afleidingsmanoeuvre werd niet
geaccepteerd door de stadhou
der. Hij zou zelf contact opne
men met de landvoogd. Onder
tussen moest men alvast een
kerk afstaan, maar dit bleef men
nog enige tijd weigeren.
Pas in juli 1579 lukte het de
stadhouder om de magistraat te
dwingen tot het toelaten van een
Staats garnizoen. Een aanzien
lijk deel van de stadsregering
kon zich niet verenigen met
deze omwenteling en vertrok.
Het nieuwe stadsbestuur stond
begin augustus de Broederen
kerk af aan de hervormden. Op
9 augustus hield men er de eer
ste dienst die door ongeveer 300
mensen werd bijgewoond.
In december van hetzelfde jaar
schreef een aantal Zutphense
katholieken aan het stadsbestuur
een verzoekschrift. Zij beweer
den dat de Nieuwstadskerk, die
tot eind 1581 in katholieke han
den zou blijven, veel te klein
was om het grote aantal katho
lieke kerkgangers te herbergen
en dat daarom een deel van hen
tijdens de diensten buiten op
het kerkhof naar de pastoor
moest luisteren en daarbij €an-
nemmen regen und allerley un-
weder'. En dat voor het aantal
'Reformierten', dat veel kleiner
was, de Broederenkerk toch wel
genoeg zou zijn. Daarom wilden
ze weer gebruik maken van de
Walburgskerk. Dit verzoek werd
niet ingewilligd. De Walburgs
kerk werd eind 1579 in gebruik
genomen door de hervormden,
die toen de door de oorlog
zwaar beschadigde Broederen
kerk verlieten. De Nieuwstads
kerk kwam eind 1581 eveneens
in handen van de hervormden.
De pastoor van deze kerk, Johan
van Coetwick, werd uit de stad
verbannen.
Onder leiding van Johan Bap-
tista de Taxis wisten de Span
jaarden in 1583, tijdens hun
campagne om de IJssellinie te
herstellen, bij verrassing Zut
phen in te nemen. In de nacht
van 22 september had een afde
ling van de Spanjaarden zich
verscholen in het bolwerk voor
de Nieuwstadspoort. Bij het
openen van de poort konden
deze Spanjaarden zich meester
maken van de stad. Voor de -
voorlopig - laatste keer werd in
Zutphen het katholicisme als of
ficiële religie hersteld. Alle ker
ken kwamen weer in katholieke
handen. Voor een gereformeer
de overtuiging was in het open
baar geen plaats meer.
Toen prins Maurits als stadhou
der op 31 mei 1591 de stad op
de Spanjaarden heroverde, bete
kende dit de definitieve vesti
ging van het calvinisme. Alle
kerken en andere katholieke be
zittingen kwamen in handen van
de protestanten. Het was niet
verboden katholiek te blijven -
dat werd gedoogd - maar het
was wel streng verboden om
samenkomsten te houden. De
katholieken moesten daarom in
het vervolg hun diensten in het
geheim houden. De Nieuw
stadskerk werd pas in 1810
overgedragen aan de katholie
ken. Zij raakte na 1591 steeds
meer in verval. Pas na een res
tauratie werd zij in 1647 door
de protestanten weer in gebruik
genomen.
Voor hun geheime diensten
maakten de katholieken vanaf
het begin van de 17e eeuw on
der andere gebruik van de
schuilkapel in het huis de Wil
deman aan de Zaadmarkt, nu
opgenomen in het Museum
Henriette Polak. In 1633 wer-
53
