Leo Lensen
Otto de Rijke van Zutphen
(vóór 1064-1113) was getrouwd
met Judith of Jutta van Süp-
pling(en)burg, gestorven in
1118. Het paar werd begraven
in een toen nieuwe Walburgis-
kerk, gewijd in 1105, mauso
leum van de Heren van
Zutphen, die sinds 1101 bekend
zijn als graven van Zutphen.1
Van dit echtpaar zijn in de ge
schiedschrijving over Zutphen
tot nu toe twee kinderen 'goed'
bekend: erfgenaam Hendrik,
graaf van Zutphen en graaf in
Midden-Friesland. Dat laatste
kreeg hij in 1107 in ruil voor
zijn rechten in Alzey, een wijn
stadje ten noorden van Worms.2
Verder was er een dochter Erm-
gard bekend.
Omdat Hendrik omstreeks 1120
zonder wettige nakomelingen
was overleden volgde, gezien de
verdere geschiedenis, Ermgard
hem in Zutphen op. Ze was in
eerste huwelijk getrouwd met
Gerard (III) van Gelre en had
uit dit huwelijk kinderen: een
zoon Hendrik (de Jonge) en een
dochter Salomé. Deze trouwde
met graaf Hendrik I van Olden
burg.
Hendrik de Jonge erfde van zijn
grootvader, Gerard II, Gelre en
van zijn moeder een grafelijke
titel Van Zutphen. Sindsdien is
er sprake van het graafschap
Gelre met Zutphen. Tot zover is
alles vertrouwd.
Voor de geschiedenis van de
graven van Gelre zijn de Duitse
archieven en literatuur benut.
Oude Zutphense relaties in
Duitsland opsporen was zoeken
naar een speld in een hooiberg.
Alleen J. de Groot hield er in
1936 een voordracht over tij
dens de jaarvergadering van het
Koninklijk Ned. Genootschap
voor geslachts- en wapenkunde.
Hij wordt niet vermeld in de li
teratuurlijst van Geschiedenis van
Zutphen. Een verslag van die
lezing verscheen in De Neder-
landsche Leeuw.3 Het toen be
loofde artikel met bronnen
opgave is er nooit gekomen.
Verder moest op het toeval wor
den gewacht.
Het grote standaardwerk
Westfalische Geschichte4 en ande
re moderne studies uit de jaren
1988-1990 leren nu dat graaf
Otto behalve een of meer zoons
minstens drie dochters heeft ge
had en dat sommige conclusies
van De Groot correctie behoe
ven.
Een tot nu toe in de Zutphense
geschiedschrijving nooit ge
noemde Judith, dochter van
graaf Otto trouwde met Herman
van Ravensberg junior, zoon van
Herman van Ravensberg en
Ethelinde, dochter van Otto van
Nordheim. De naam Van Nord-
heim komen we steeds weer te
gen. De familie neemt een sleu
telpositie in in alle relaties.
(Volgens De Groot was Otto de
Rijke van Zutphen zelf een zoon
van dit echtpaar. Daar mogen
we nu niet meer van uit gaan.)
Herman van Ravensberg Sr.
noemde zich eerst Herman van
Calve(s)lage naar een bezit in
het Nordland (Weserland). Het
ligt 55 km ten zuiden van Ol
denburg, Kreis Vechta.5
Rond 1100 bouwde de
Zutphense schoonzoon Herman
uit Calve(s)lage de burcht op de
Ravensberg. Daar was in de vo
rige eeuw alleen nog een ruïne
van over. (Zie illustratie)De
Ravensberg is een van de top
pen van het Wiehengebirge,
waar de Weser doorheen breekt.
Het graafschap Ravensberg lag
ingesloten tussen (met de klok
mee) Münster, Osnabrück,
Minden, Lippe en Paderborn.
De hoofdplaats van Ravensberg
is Bielefeld. Andere bekende
plaatsen zijn Herford, met het
heksenmuseum, en Halle. Ra
vensberg werd in 1380 Guliks
(en door de vereniging in 1393
dus ook Gelders, tot de schei
ding van Gelre en Gulik in
1424).
De zoon en opvolger uit dit hu
welijk tussen Herman van Ra-
25
Drie Zutphense zusters rond 1100
