Afb. 3
Reliëfband amfoor met radstempelornament
(9e-10e eeuw). Gevonden bij opgravingen
in de kelder van Kolenstraat 15.
Rechtsonder een reconstructie van deze grote
wijnamforen uit het Rijnland.
Onlangs werd nog een aanwij
zing gevonden dat het grafelijke
hofterrein eveneens omgracht of
omgreppeld is geweest. In een
keldertje van het pand Kuiper
straat 19 werd een deel van een
greppel of gracht van minstens
1.20 m diepte vastgesteld, even
wijdig aan de Kuiperstraat-zuid
zijde. In het verlengde van dit
tracé werd in 1947 op de hoek
van de Lange Hofstraat en de
Kuiperstraat eveneens een de
pressie aangeboord.15 Bitter ver
werpt het vermoeden dat het
om een oudere versterking zou
gaan omdat de "wal" van aange
boord schoon zand (als onbe
trouwbaar aangemerkt) op een
onmogelijke afstand van 35 m
van de "gracht" zou liggen.16
Schoon ongeroerd zand kan
echter nooit een door mensen
opgeworpen wal zijn. Indien nu
de Kuiperstraat-zuidzijde een
gracht is geweest, dan was het
zeker geen versterking, maar een
afbakening van het domaniale
hofcomplex binnen de
(half)ronde versterking. De
vondsten uit de grachtvulling
dateren het dempen van de
gracht in de twaalfde-begin der
tiende eeuw. De gracht ter
plaatse van de Markten bestond
toen reeds lang en werd vanaf
diezelfde periode gedempt. De
aanleg van deze hypothetische
omgrachting kon niet gedateerd
6
0
AU
0
\J
m&m.
mm®
worden. Het is zeer waarschijn
lijk dat ook het immuniteitsge-
bied van de kerk op deze wijze
afgebakend is geweest.
Bitter verbindt - mijns inziens
geheel terecht - de ronde om
walling aan de in de elfde- en
twaalfde-eeuwse bronnen her
haaldelijk genoemde vermelding
van het "oppidum Zutphanien-
se" of oppidum Zutphen.17 De
gebouwen op het 's-Gravenhof,
zowel de houtbouwfasen als de
tufstenen palts, waren immers
onversterkt. Het idee van De
Vries dat de St.Walburgiskerk
een kerkfort zou zijn18 mist elke
grond en wordt terecht door
Bitter verworpen.19
De aanleg van de versterking
kon door de opgravingsgegevens
niet worden gedateerd. Binnen
de burcht vinden we evenwel
aanwijzingen voor een vroege
datering. In de eerste plaats
merken we op dat alle vondsten
uit de negende tot elfde eeuw,
in Zutphen gedaan (opgravin
gen en losse vondsten), uit het
gebied komen binnen de om
walling (kaart 2)De Lange
Hofstraat vormde de as van de
(half) ronde burcht en was daar
mee een structureel element van
de lay-out van de burcht. De
houten hallen uit de negende
en tiende eeuw liggen haaks op
deze straat georiënteerd. Dit
geldt overigens ook voor de kerk
aan de andere zijde van de
straat. Een tweede aanwijzing
dus.
Een derde argument: de ronde
burchtvorm komt in Nederland
en aangrenzende gebieden meer
voor. Als kustversterkingen te-
O
5
