over de verdwenen Polsbroek of over de Barlheze, dan is hij klaar wakker.
Hieronder volgt een kort overzicht van wat in de afgelopen decennia aan monu
mentenzorg in Zutphen gedaan werd. Het overzicht is niet uitputtend, maar
biedt een aardig beeld van wat in Zutphen op dit gebied gebeurd is. Hierbij heb
ik me moeten beperken tot wat gedaan is met historische panden. Buiten be
schouwing bleef het overige culturele erfgoed dat in Zutphen op diverse plaat
sen bewaard wordt, veelal in oude panden overigens.
Stichting Wijnhuisfonds
Dat Zutphen zijn karakter heeft kunnen bewaren, is vooral te danken aan de
onvermoeibare ijver van het Wijnhuisfonds, dat sinds 1927 de zorg voor het
behoud van de nog aanwezige monumenten propageerde en metterdaad het
voorbeeld gaf door een aantal verwaarloosde panden - van betekenis voor de
stadsgeschiedenis - aan te kopen en te restaureren. In totaal redde het Wijn
huisfonds 87 panden van een zekere ondergang. Daarvan heeft de stichting er
nu nog ongeveer 50 in eigendom. Daaronder bevinden zich de fraaiste monu
menten die de stad kent.
Het behoud van zoveel waardevolle monumenten had een gevolg dat min
stens even belangrijk was. Door de restauratie van panden die gelegen waren
in straten en aan markten die soms deerlijk geschonden waren, werd de verloe
dering in de omgeving tot staan gebracht. Hierdoor werden ook andere instan
ties alsmede particulieren geactiveerd om oude bouwvallen aan te kopen en te
restaureren.
N.V. Stadsherstel Zutphen
Gestimuleerd door het Wijnhuisfonds besloot Stadsherstel in de jaren zeventig
zich bezig te gaan houden met een project dat voor het Wijnhuisfonds minder
geëigend was. Dat had ook te maken met het feit dat een beperkt aantal be
stuursleden, die na hun dagtaak de monumentenzorg van de stad er bij deden,
niet nog eens in staat was zo'n groot project er bij te nemen. Voor Zutphen
bleek het bovendien gelukkig, dat opnieuw een klein bestuur van inventieve
burgers gevonden kon worden dat een karwei als de restauratie van het Oude
Bornhof, dat uitgewoond, verwaarloosd en ruïneus was, tot een goed einde kon
brengen.
Men kan met zekerheid stellen dat het complex zonder de inspanning van
Stadsherstel gesloopt zou zijn. Nu omvat het bezit van deze N.V. 57 woonhui
zen, bedrijfspanden en appartementen, die alle de status van beschermd monu
ment hebben.
16
