CHRIS SCHRIKS
Na het verschijnen van het boek Geschiedenis van Zutphen (1989) lijkt het pas
send om in kort bestek de betekenis van de monumentenzorg in deze IJsselstad
te releveren.
Zutphen heeft zowel middeleeuwse, laat-middeleeuwse, als ook trekken uit
de zestiende tot en met de twintigste eeuw. Van de ene eeuw vindt men meer
bewaard gebleven voorbeelden van bouwkunst dan van de andere. Toch biedt
de stad over het algemeen een redelijke evenwichtig beeld, waarin nu gaande
weg ook monumenten uit de tweede helft van de vorige en het eerste kwart van
deze eeuw een plaats veroveren op de lijsten van beschermde monumenten.
Gemeten naar het aantal beschermde monumenten krachtens rijks- of ge
meenteverordening, is Zutphen de eerste monumentenstad van Gelderland.
Het oude centrum is redelijk goed bewaard gebleven. Structuur en rooilijnen
zijn in de afgelopen eeuw geëerbiedigd als gevolg waarvan de stad herkenbaar
is gebleven.
Opvallend is het relatief grote aantal gebouwen daterend uit de dertiende of
veertiende eeuw. Na de grote aandacht die overheid en particuliere instellingen
in de jaren zeventig en tachtig aan monumentenzorg hebben besteed, rijst nu
de vraag of de gemeenschap het behoud van deze erfenis wel kan blijven beta
len. Liever nog: of we dat dure onderhoud wel willen blijven betalen. Terwijl
zich de merkwaardigheid voordoet dat het aanvankelijke elitaire karakter van
monumentenzorg uitmondt in een massaal beleefde cultureel-toeristische erva
ring, ontstaan nieuwe prioriteiten waardoor de animo om geld te investeren in
goede en grondige restauraties onder druk komt te staan, omdat zoals we de
laatste jaren elkaar meer en meer nazeggen 'het niet rendabel is'.
Zutphen verkeert, in vergelijking met vele andere steden nog in een bevoorrech
te positie. Stadsbesturen en particuliere instellingen hebben de afgelopen vijftig
jaar op redelijke, ja soms op zeer cordiale manier, met elkaar samengewerkt
om de stad zo ongeschonden mogelijk te bewaren. Niet als een Anton Pieckstad
- al vertonen de kaarten van Anton Pieck heel wat levendige taferelen - maar
toch redelijk aangepast aan de veranderende samenleving. Mag de gemiddelde
bewoner van Zutphen, zoals elders in het land, zich een paar eeuwen vergissen
in de tracering van gebouwen, of schudt hij onwetend het hoofd als hij hoort
spreken over gothiek of renaissance, zodra men hem vraagt naar zijn oordeel
15
MONUMENTENZORG IN KORT BESTEK 1
