P. J. ROOSEGAARDE BISSCHOP
Dit is een verhaal over leden van vier Zutphense families. Nu ja, van vier fami
lies die omstreeks 1840 in Zutphen woonden: De Haes, Toewater, Roosegaarde
en Bisschop. Het begint en het eindigt met een De Haes.
Er was eens een politiecommissaris in Zutphen en hij heette De Haes. Hij hield
kantoor aan huis in Waterstraat 6. Op zekere dag kocht hij stoffen en boeken
in Amsterdam, die hij betaalde met cheques die hij had vervalst op naam van
een ander. Daarvoor werd hij berecht en kreeg hij honderd gulden boete, vijf
jaar tuchthuis en werd hij eerloos verklaard. Mede om nawijzen te ontlopen
zal de familie wel in 1849 zijn verhuisd (naar Vorden) en zal het huis zijn ver
kocht (aan de advocaat en procureur J. van Dijk). Foto's en brieven van hem
werden vernietigd. Dichterbij dan Dieren zal men niet meer gaan wonen.
Zijn zoon Leopold Udo, die hij in 1846 nog had voorgedragen voor de posi
tie van assistent-commissaris van politie, vertrok naar Samarang en vestigde
zich daar als advocaat. 'Hij twijfelde of hij zijn meisje, Marianne Toewater,
wel kon vragen over te komen naar Indië', vertelde me één van zijn nazaten,
'de reis was duur en weinig comfortabel, en zijn vooruitzichten waren nog on
zeker. Maar tenslotte hakte hij de knoop toch door en vroeg hij haar over te
komen. Zij was een verstandige vrouw, die het leven aankon'. Ze was ook zijn
nichtje: de commissaris had in 1815 haar tante Theodora gehuwd.
Op 1 oktober 1855 huwden Leopold en Marianne met de handschoen, hij 33,
zij 34 jaar oud. Op de 29ste van die maand vertrok Marianne met de 'Zee-
nymph' van Den Helder naar Samarang. Onder haar hoede reisde een meisje
van 18, Betsy Daendels, dat tegen de wil van haar familie, een regentengeslacht
uit Hattem, naar Soerabaia reisde om daar een 12 jaar oudere man - beneden
haar stand - uit Zutphen, griffier aan een rechtbank, te huwen. Tussen Mari
anne en deze Betsy bloeide een levenslange vriendschap op. Betsy's dochter,
Marie, huwde 33 jaar later Marianne's zoon Herman.
Leopold Udo diende op 16 december 1859 een request in bij de Gouverneur
Generaal waarin hij toestemming vroeg om zijn voornaam Udo bij zijn achter
naam te mogen trekken. Op 23 februari 1860 gaf men voorlopige toestemming,
op 6 mei 1863 volgde de officiële beschikking. Januari 1861 repatrieerde het
gezin Udo de Haes en vestigde zich in Arnhem, in een huis dat stond ongeveer
daar waar nu hotel Haarhuis staat. Leopold werd raadsheer bij het gerechtshof
in Arnhem.
63
VIER ZUTPHENSE FAMILIES EN EEN REIS
NAAR DELI
