WOLTER VAN DE LAAK
DE SLAG OM ZUTPHEN IN APRIL 1945
of hoe een Duitse militair onze bevrijding beleefde
Aan dit verhaal ligt het zakboekje van een Duitse militair ten grondslag. Deze
zakagenda was op het slagveld gevonden en kwam vrij kort na de bevrijding
in het bezit van de toenmalige Warnsveldse huisarts J.B.Thate. Het boekje
werd door hem ter beschikking gesteld voor het samenstellen van dit verhaal.
De militair blijft voor ons anoniem, aangezien hij zijn naam niet in het boekje
heeft vermeld, maar laten we hem voor het gemak Horst noemen. Horst heeft
van dag tot dag bijgehouden, wat er zoal in zijn soldatenleven voorgevallen is
en uit zijn notities valt op te maken, dat hij vermoedelijk een schooljongen was,
die - zoals dat toen gebruikelijk was - op jeugdige leeftijd ingelijfd werd bij
de Wehrmacht. Waarschijnlijk heeft hij deel uitgemaakt van het parachutisten
regiment, dat Zutphen in april 1945 zo fanatiek tegen de geallieerden heeft ver
dedigd.
Het dagboek - als we de agenda zo mogen noemen - begint op zondag
14 januari 1945 met de mededeling: 'Telegramm zu Hause erhalten' en toen zal
hij zijn oproep voor de militaire dienst ontvangen hebben. Horst woonde ver
moedelijk in München en opkomen moest hij in Wersdorf, een plaats in de
zuid-oostelijke periferie van Berlijn. Daar vult hij de maandag en dinsdag met
wachtlopen en gaat op woensdag 17 januari met speciaal verlof weer naar Mün
chen. Daar bezoekt hij onder meer zijn meisje Lotte, neemt afscheid van zijn
familie en arriveert op zaterdag weer in Wernsdorf tegen acht uur; met vertra
ging zoals hij mededeelt. Dat zal wel het gevolg zijn van de geallieerde bombar
dementen, die zeker in die tijd het spoorwegverkeer ontwricht hebben. In
Wernsdorf krijgt Horst een spoedopleiding. Hij krijgt alarmoefeningen, be
kijkt instructiefilms, waarvan er één wegens luchtalarm afgebroken moet wor
den, en loopt veldmarsen. Als bijzonderheid noteert hij dat op 30 januari de
Führer een redevoering gehouden heeft. Dat feit moet veel indruk op hem heb
ben gemaakt, want hij noteert dat nog even op 3 februari! Per 5 februari wordt
hij bevorderd tot Tahnenjunker', een rang die te vergelijken is met een vaan
drig in het Nederlandse leger. Horst werd dus toegelaten tot de officiersoplei
ding, maar die rang zal hij niet hebben bereikt, daar de tijd daartoe ontoerei
kend was. Op 10 februari ontvangt hij zijn uitrusting.
Zijn afdeling, de tweede 'Einsatz'-compagnie, wordt op 13 februari overge
plaatst. Na een toespraak van de Commandant gaat de compagnie per trein
naar Gardelegen, een plaats tussen Berlijn en Hannover, welke reis per goede-
15
